Texnologiyalari va kommunikatsiyalarni rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi

Teng taqsimlangan kodlar ikki turga bo’linadi:

1) Blokli;

2) Uzluksiz.

Blokli kodlar uzatilayotgan infonmatsion ketma-ketlik alohida kodli kombinatsiyalarga bo’linadi va ular bir-biriga bog’liq bo’lmagan holda kodlanadi va dekoderlanadi. Bu xolat uzatilayotgan xabarga n ta elementlardan tashkil topgan blok yoki har xil elementlardan iborat bo’lgan blok mos keladi.

Uzluksiz kodlar esa informatsion razryadlarning uzluksiz ketma-ketligidan iborat va ularni bo’laklarga bo’lib bo’lmaydi. Bunday kodlarda information razryadlar orasiga ortiqcha razryadlar ma’lum tartibda joylashtiriladi.

1-rasm. Shovqinbardosh kodlarning klassifikatsiyasi

2-rasm. n-bloklik odlikombinatsiya

Bloklikodlaro’znavbatidabo’linuvchivabo’linmaydigankodlargaajraladi. Bo’linuvchikodlardainformatsionvatekshiruvchirazryadlarbo’lib, ular aniq birbiridan ajratilgan holdabo’ladi.

Bunday kodlar (n, k) kabibelgilanadi,

n-bloklikodlikombinatsiyadagiumumiyrazryadlarsoni;

k-informatsion razryadlar soni;

r q n-k tekshiruvchi razryadlar soni.

Tekshiruvchi razryadlar (r) yordamida kodli kombinatsiyadagi xato qabul qilingan razryadlarni aniqlash va ularni to’g’rilash mumkin. Bo’linmaydigan kodlardagi razryadlarning qaysi birlari informatsion, qaysi birlari tekshiruvchi ekanligini ajratib bo’lmaydi. Bo’linuvchi kodlar xam o’z navbatida chiziqli va nochiziqli kodlarga

bo’linadi.

Chiziqli kodlar deb – shunday (n,k) blokli bo’linuvchi kodlarga aytiladiki, ulardagi tekshiruvchi razryadlar, informatsion razryadlarning chiziqli kombinatsiyalaridan iborat bo’ladi. Chiziqli kodlar xozirgi kunda eng keng tarqalgan kodlar sarasiga kiradi. Bunga misol sifatida tsiklik kodlarni keltirish mumkin.