Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent

1.4. Ko‘p tomonlama ulanish texnologiyalari 
 
Ko‘p  tomonlama  ulanish  tushunchasi  bu  tizimga  ajratilgan 
chastota-vaqt  resurslari  doirasida  ko‘plab  foydalanuvchilarni  parallel 
ishlashini  ta’minlash  bo‘yicha  choralar  majmuini  ko‘zda  tutadi.  Har 
bir  abonentni  qandaydir  fizik  kanalga  tenglashtirish  bilan  aytish 
mumkinki, aniq bir ko‘p tomonlama ulanish texnologiyasi bu kanallar 
orasida 
cheklangan 
chastota-vaqt 
resursini 
taqsimlash 
usuli 
hisoblanadi. 
s(t)  uning  yordamida    i-nchi  aloqa  kanali  ishlatiladigan  signal 
bo‘lsin (i = 1,2,…,k, bu yerda k-tizimning to‘liq kanallari soni). Buni 
matnda  sezilarsiz  ko‘p  nurlilik  samarasini  inkor  qilish  va  birga 
bo‘ladigan  n(t)  shovqinni  aditiv  hisoblash,  fizik  tarqalish  muhitining 
chiziqli  modelini  saqlash  bilan  qabul  qilish  tomonida  kuzatiladigan 

---

29 
 
tebranishni mos ravishda t-nchi signalni tarqalish trassasida so‘nish va 
kechikish  shaklida  tasavvur  qilish  mumkin.  Qabul  qilish  tomonining 
vazifasi  aniq  bir  abonentning  xabarini  ajratishdan  iborat,  binobarin, 
tashqi signallar bunda halaqitlar rolida qatnashadi. 
Ma’lumki,  signallar  superpozitsiyasining  istalgan  komponentini 
qolgan 
komponentlarning 
ta’sirini  yo‘qotish  bilan  chiziqli 
seleksiyalash  uchun  barcha  signallarning  chiziqli  bog‘liq  emasligi 
zarur  va  etarli.  Chiziqli  bog‘liq  emas  ortogonal  signallar  o‘zaro 
halaqitlarsiz oddiy korrelyasion qabullagich orqali bo‘linadi. 
Kanallar signallarining ortogonalligi chastota yoki vaqt bo‘yicha 
ajratish yoki to‘g‘ri keladigan kodlash hisobiga ta’minlanishi mumkin. 
Shunga  muvofiq,  ko‘p  tomonlama  ulanish  usullarini  tasniflash  ham 
o‘rnatilgan. 
Barcha mobil radioaloqa tizimlari ikkita umumiy katta analog va 
raqamli  toifalarga  bo‘linadi.  Bunda  ularda  uchta  asosiy  ko‘p 
tomonlama  ulanish  usullari  KChAKTU