Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari

6.6. Multimediali xizmatlarning turlari, taqdim etish va 
ishlash tamoyillari 
 
 
Multimedia  xizmatlarini  ikkita  vaziyatda  qarab  chiqish  mumkin: 
abonentlarga aloqa xizmati; aloqa operatori xizmati.  
Abonent  nuqtai  nazaridan  aloqaning  multimedia  xizmatlari, 
tarmoqning  spetsifik  multimediali  foydalanuvchi  ilovalarini  ishlab 
turishini  ta‘minlash  imkoniyatini  beradi.  Aslida  abonent  uchun  qaysi 
tarmoq  bazasida  multimedia  xizmatlari  taqdim  etilishi  farqsiz  ya‘ni 
xizmat tarmoqning texnologik platformasiga bog‗liq emas.  
Multimediali  foydalanuvchi  ilovalari,  aloqaning  bir  seansi 
doirasida  abonentga  ma‘lumotli  muhitni  taqdim  etuvchi  va  audiovizual  
ma‘lumotlarni bir vaqtning o‗zida bir nechta ―birliklar‖ini taqdim etishni 
bir  vaqtda  qo‗llab-  quvvatlovchi  ilovalardan  iborat.  Multimediali 
ilovalarga  misol  sifatida  quyidagilarni  keltirish  mumkin:  xujjatlar  bilan 
birgalikda ishlash, masofadan ta‘lim,  telemeditsina va boshqalar.  
 
Aloqa  operatori  multimedia  aloqa  xizmatlarini,  abonentlar 
(abonentlar guruxi) orasida tarmoq infrastrukturasi doirasida tarkibini va 

---

 
 
 
 
qo‗llaniladigan  uskuna  imkoniyatlarini  hisobga  olgan  holda  ikki  yoki 
undan  ko‗p  ―birliklar‖  kombinatsiyasining  audiovizual  ma‘lumotlari 
(ya‘ni  video,  ovoz,  matn)ni  ko‗chirish  kabi  qaraydi.  SHunday  qilib,  u 
yoki  bu  multimedia  xizmatlarini  taqdim  etish  imkoniyati,  tarmoqning 
to‗liq texnologik platformasiga bog‗liq. 
Aloqa  soxasidagi  Evropa  standartlashtirish  instituti  (ETSI)  ―keng 
polosali  multimediali  xizmatlar‖  tushunchasini  kiritgan.  ―Keng  polosali 
multimediali  xizmatlar‖deganda  shunday  aloqa  xizmati  tushuniladiki, 
bunda xizmatlarni  taqdim etish keng polosali aloqa tarmoqlari bazasida 
amalga  oshadi.  Bunday  tarmoqlar,  real  vaqt  rejimida  uzluksiz  oqimlar 
ko‗rinishidagi 
paketlar/yacheykalarda 
axborotlarni 
ko‗chirishni 
ta‘minlash qobiliyatiga ega.  
Multimediali  aloqa  xizmatlariningtasniflari  va  ilovalarini  turli 
ko‗rish  nuqtalarida  va  turli  me‘zonlarni  qo‗llash  bilan  ishlab  chiqish 
mumkin.  B-ISDN aloqa operatoriko‗rish nuqtasida aks etuvchi  tasnifga 
misol  sifatida,  ITU-T  I.211  tasiyasini  keltirish  mumkin.  Bunday 
yondashish shundan iboratki, abonentlarga aloqa xizmatlari B-ISDNning 
ma‘lum bir xizmatlari yordamida taqdim etiladi.  
Tavsiyaga binoan, abonentning terminal uskunalari orasidagi aloqa 
usullariga bog‗liq holda va foydalanuvchi ilovalari imkoniyatlariga mos 
holda  interaktiv  va  taqsimlangan  xizmatlarga  bo‗linadi  va  ularning  har 
biri o‗z navbatida bir qancha xizmat sinflarini biriktiradi.