Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari



Download 4,54 Mb.
Pdf ko'rish
bet2/77
Sana09.09.2021
Hajmi4,54 Mb.
#169572
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   77
Bog'liq
tasvirlarga raqamli ishlov berish

 
KIRISH 
Texnika ham ko’ra oladimi?  Ko’rish qobilyati inson miyasining eng muhim 
funktsiyalaridandir.  Ko’p  amallarni  inson  miyasi  ongsiz  holda  yoki  katta  kuch 
sariflamagan  holda  bajaradi.  Zamonaviy  raqamli  kompyuter  ixtirochisi  va  sun’iy 
miya  sohasidagi  asoschilarda  biri  Alan  Tyurin  raqamli  Kompyuter  ongni  va 
voqealikni  tahlil  qilishni  egallab  olishiga  ishongan.    Bu  kabi  yuqori  darajadagi 
maqsadlar    qiyin  amalga  oshiriladigan  hisoblanadi  va  insonning  tasavvuri  injener 
imkoniyatlaridan yetarli darajada yuqoridir. Biroq, bir qator tekshiruvlardan so’ng 
ajayib jarayonlarga erishildi. 
Hozirgi  global    raqamli  Kompyuter  rivojlanish  davrida  bemalol  ayta 
olamizki,  Kompyuter  ko’rish  texnologiyalari  yetakchilik  qilmoqda.  “Kompyuter 
ko’rish  xususiyati”  termini  ko’p  ma’nodosh  so’zlarga  ega.  Masalan,  mashina 
ko’rish  xususiyati,  ko’rishga  oid  shakllarni  aniqlay  olish,  tasvirlarning  tahlili  va 
hakazolar. Lekin bularning hammasi bu termini mohiyatini to’laligicha ochib bera 
olmaydi.  Kompyuter  ko’rish  xususiyati  bu  –  Kompyuterni  inson  ko’zi  kabi  ko’ra 
olishni  va  har  qanday  hodisani  inson  kabi  qabul  qilishni    o’rgatishga  qaratilgan 
jarayondir. Ko’p Kompyuter ko’rish xususiyati haqida kitob yozgan olimlar uning 
aynan ilmiy tomondan rivojlangan davri XX asrning 50- yillariga to’g’ri kelishini 
ta’kidlashadi. Aynan shu davrdan boshlab Kompyuter axborotni omma tomonidan 
tahlil  qilinishi  va  qayta  ishlanishi  boshlandi.  Biroq  shuni ta’kidlab  o’tish  kerakki, 
birinchi  vizual  tasvirni  baholaydigan  sistemalar  juda  sodda  bo’lgan,  tasvirlar  esa 
kam  axborotga  ega  bo’lgan.  SHu  sababli,  o’sha  davrning  eng  dolzarb 
masalalaridan biri bosma harf va raqamlarni avtomatik ravishda baholash bo’lgan. 
Olimlar  inson  miyasini  funktsiyalarini  yaratishga  qaratilgan  intilishlari  miyaning 
biologik  neyronlar    va  uning  bog’lanish  sistema  aparat  (keyinchalik  esa  dasturiy) 
modeli  yaratish  natijalarini  berdi.  Birinchi  mashinani  ko’rish  xususiyati  bo’yicha 
Kornell  aeronavtika  laboratoriyasi  psixologi  Frenk  Rozenblankning  percepton 
(pereception  so’zi  inglizchadan  olingan  bo’lib,  “o’zlashtirish”  degani)  bo’yicha 
ishlanmalari bilan bog’lash mumkin. Perceptron birinchi bora 1958-yil mukammal 
IBM-740  EHMiga    modulyatsiya  qilingan.  1960-  yil  perseptronning  birinchi 
apparat  varianti  Mark  I  Perceptron  ishlab  chiqarilgan  va  u  ko’rgan  shakllarni 
aniqlashga  moslashtirilgan  edi.  60-  yillarning    boshida    juda  katta  raqamli 
tasvirlani  qayta  tahlil  qilishga  talab  kuchayganlik  sababli  Kompyuter  ko’rish 
xususiyatining  asosiy  vazifasi  kosmik  tadqiqotlar bilan bog’lash  mumkin.  Yerdan 
uchirilgan  minglab  kosmik  kemalar  yerning  koinotdan  ko’rishini,  Oyning  teskari 
tomonini ko’rsatib beradigan tasvirlarni yuborish kerak bo’lgan. 80 va 90- yillarda 
har  xil  fizik    xususiyatga  ega  ikki  o’lchamli  axborot  maydonli  datchiklar    paydo 
bo’ldi. Bularga kechqurun ko’ra oladigan datchiklar, televizorlar, lazer lakatorlari 
va  boshqalarni  misol  qilib  keltirish  mumkin.    Bu  kabi  texnologiyalar  ommaga 
taqdim e’tilgandan so’ng juda katta tezlik bilan rivojlandi. Ularning narxi tushishi 
bilan  hamma  foydalana  olishi  mumkin  bo’ldi.  Hozirgi  kunda  Kompyuter  ko’rish 
xususiyati kibernetikaning alohida bo’limi hisoblanadi. 


Kompyuter ko’rish xususiyatining asosiy  vazifasi - datchiklar oqali haqiqiy 
hayotga  tegishli  obe’kt  va  voqealikdan  olingan  analizlangan  tasvirlardan  foydali 
xulosa  chiqarishni  tashkil  qilish.  Haqiqiy  hayotdagi  obe’ktga  tegishli  xulosa 
chiqarishni  tashkil  qilish  uchun  shu  obe’ktlar  asosida  qurilgan  tasvirning  modeli 
yoki ta’rifi kerak bo’ladi. SHuning uchun ko’p ekspertlar shundek xulosa beradilar, 
Kompyuter  ko’rish  xususiyatining  maqsadi  voqealikni  tasvir  orqali  tasvirlashni 
tashkil  etishdir.  SHu  o’rinda  savol  tug’ilishi  aniq.  Qanday  qilib  datchiklar  orqali 
hayotdagi voqealikni tasvirlash mukin? 
 
 
1-rasm 
Odam  yuzining  tasviri  (chap  tepa  tomondan),  ko’z  qirrasidan  olingan  8x8 
pikseldan  iborat  tasvir  (o’rtada),  Kompyuter  dasturi  tomonidan  aniqlangan 
ko’zning joylashuvi (o’ng tomonda), 8x8 pikseldan iborat fragmenting ravshanlik 
ma’nosi (pastda). 
    Hozirgi kunda Kompyuter ko’rish xususiyati tibbiyotdagi tasvirlarni tahlil 
qilishda  ko’p  qo’llanilmoqda.  Bu  jarayon  videolavhalar  orqali  qabul  qilinadi  va 
qayta  ishlanadi.  Videolavhalar  asosan  mikroskop,  rentgenofrafiya  angionagrafiya, 
tomografiya  va  ultrotovush  tahlillari  orqali  olinadi.  Bu  jarayonni  jarrohlik 
amaliyotlarida katta samara berayotganini ta’kidlab o’tish mumkin. 
   Yana bir soha bu ishlab chiqarishdir. Bu holatda ishlab chiqarilayotgan 
tovarlaning defektlarini aniqlash, yaroqlilik muddati, sifat nazoratlari avtomatik 


tarzda bo’lib o’tadi.  Harbiy soha esa Kompyuter ko’rish xususiyatining asosiy 
ishlatiladigan sohalaridandir. Misol uchun dushman tomonnig harbiylarini, 
raketalarini, transportlarini aniqlashni misol, keltirish mumkin. Ayniqsa raketalar 
mo’ljallangan aniq bir yo’nalish emas balki harakatlanuvchi tasvirlarni 
videolavhalar orqali qabul qilib oladi.  Yana bir yangi qo’llanilayotgan sohalardan 
biri avtonom transport vositalari. Bunga suvosti yerusti va havodagi 
transportlarnim kiritish mumkin. Nega avtonom deyilmoqda? Bunda transport 
vositasini haydovchiga yordam beruvchi kompyuter ko’rish xususiyati ya’ni 
avtopilotlar boshqaradi. Bunda ham datchiklardan foydalaniladi. Bu tizimning 
ishlash sohalari turli tuman va aytish mumkinki hozirgi kunda ahmma sohada 
qo’llanilmoqda. Ayniqsa robot bilan bog’liq sohalarda. Sababi hayotimizni har bir 
jabhasini texnologiya egallamoqda.



Download 4,54 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   77




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish