Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti samarqand filiali

2. Xavfsizlik nima uchun muhim?

Xavfsizlik muhimdir, chunki kompyuter tizimlari va tarmoqlari himoyalanishi zarur bo‘lgan keng spektrdagi axborot va resurslarni o‘zida saqlaydi. Siz Internet orqali xarid qilish uchun o‘z kredit kartangizdan foydalanganingizda siz shartnoma tuzayotgan vaqtda internetdagi sotuvchi sizga xavfsiz aloqa ta’minlayotganiga ishonasiz va Siz berayotgan ma’lumotlar uchun hech qanday xavf yo‘qligiga ishonch bildirasiz Bugungi kundagi identifikatsiyaga tahdid yuqori bo‘lgan davrda tashkilot xodimlari Xavfsizlik bo‘limiga o‘zining ijtimoiy himoya nomeri yoki oilaga oid axborot kabi shaxsiy ma’lumotlari himoyadaligiga ishonadi. Talaba tajriba natijalarini kiritayotganida har gal kompyuterda ishlash imkoni borligi va dastur ishlayotganiga ishonch hosil qiladi. Bular nima uchun tarmoq xavfsizligi zarurligini namoyon etuvchi ba’zi sabablardir. Bu va boshqa sabablarni quyidagi guruhlarga ajratishimiz mumkin:
1. Axborot va resurslarni shunday himoyasiki, bunda tijorat yoki tashkilotlar muammo va uzilishlarsiz o‘z faoliyatini saqlab qoladi.
2. Tibbiy yozuvlar kabi shaxsiy ma’lumotlar maxfiyligi ta’minlanishi kafolatlanadi
3. Identifikatsiya va kredit kartalarini o‘g‘irlanishidan himoya etadi.
4. Ish jarayonlari oqimini oila a’zolari, talabalar va tashkilot xodimlarining ishlashi va o‘yinlar o‘ynashida to‘xtash va buzilishlar yuz bermaydigan etib, engillashtiradi.
5. Kompyuter xakerlarini keyingi zararli hujumlar uyushtirishdan to‘xtatadi.
Hatto ko‘p narsani biladigan odamlar ham ba’zida uyga ishdan nozik ma’lumotni olib kelishi va operatsion tizimning himoya imkoniyatlaridan foydalana olmasligi mumkin. Bir misol – yuqori lavozimda ishlovchi havfsizlik xizmati ofitseri mahfiy fayllarni uyda ular bilan ishlash uchun olib kelgan, deylik. Bu fayllar etarlicha himoyalanmagan va ihtiyoriy odam, shuningdek, Internet orqali hujum uyushtiruvchi yoki chet el razvedka agentligining josusi tomonidan ochib ko‘rish mumkin.
Boshqa bir misolda kompaniyaning server administratori o‘z uyidan uzoqdan ulanish usuli bilan serverga ba’zi texnik xizmatlar ko‘rsatish uchun kirgan. Afsuski, uning uy kompyuteri virus tekshiruvchi dasturdagi yangilanish xizmatining vaqti tugagan sababli virus bilan zararlangan edi. Natijada virus serverga o‘tib ketdi.
Hozirgi kunda Internet hamma narsani inqilob qilgani, ishlarimizni qanday o'zgartirishi haqida gapirish mutlaqo noto'g'ri emas. Ijtimoiy media bir necha yil ichida internetda shov-shuvga aylandi va Amazon kabi elektron tijorat gigantlari onlayn sotib olishni shamolga aylantirdilar va Google hamma narsani osongina bizning qo'llarimizga tushirdi.
Bizneslar har qachongidan ko'ra raqamli ravishda rivojlanib bormoqda va texnologiyalar rivojlanib borishi bilan korxonalarning xavfsizlik infratuzilmasi ham kuchaytirilishi kerak. Internet rivojlandi va ko'p odamlar ushbu o'zaro bog'liq tizimlardan foydalanib, zaif tomonlaridan foydalanishda zaifliklarga duch kelmoqdalar. Bu axborot xavfsizligi bilan bog'liq.

(2-rasm).

Axborot xavfsizligi deganda har qanday sezgir ma'lumotlar va ma'lumotlarni, bosma yoki elektron shaklda ruxsatsiz kirishdan himoya qilishga mo'ljallangan jarayonlar va texnikalar tushuniladi. Axborot har bir shaxs va biznes uchun qimmatli narsadir, bu ularni o'g'irlash yoki shikastlanishdan himoya qilishda yanada muhimroq ahamiyat kasb etadi.