Texnologiyalari soHasida kasb ta’limi

2-rasm. Fizikafaniningnoan’anaviyo‘qitishsxеmasi.

Biz taklifqilayotgansxеmada «Kompyutеrda modеllashtirish» mashg‘ulotiva “Virtual laboratoriya” ishlaribilanto‘ldirilsa, yuqorida kеltirilgankamchiliklarbartarafetiladi. Bu talabadano‘rganilayotganmuammoningmohiyatinichuqur his qilishnivafizikjarayonningmohiyatinichuqurtushunishgayordam bеradi. Bundaymashg‘ulotlarnitashkillashtirishuchunta’limtizimidainqilobiyo‘zgarishgaolib kеlgan Crocodile Clips Ltd tomonidanyaratilgandasturiyta’minotlardanfoydalanishnitavsiyaqilamiz.

Hozirgivaqtdasimulyatorlaro‘quvjarayoningqariybbarchajabhalarida: boshlang‘ichta’limdanboshlaboliyo‘quvyurtlarigachaqo‘llanilishimumkin. Keyingivaqtlardaxattokimeditsinasohasida ham simulyatorlardanfoydalanilmoqda. Simulyatorlardanfoydalanishningasosiysabablaridanbiriularning real ob’ektlarganisbatanjuda ham arzonalternativekanligidadir.

Simulyatorlaresashundayhaqiqiyasbob-uskunavajihozlarsiz virtual holatdabirorbirfizikjarayonnimodellashtirishhamda virtual laboratoriyaishlarinio‘tkazishgaimkoniyatyaratadi. Bu o‘z-o‘zidannafaqatkattamiqdordamablag‘lartejalishiga, balkiulargaumumanehtiyoj ham tug‘dirmaydi. Simulyatorlarningqariybhechqandaymoliyaviymablag‘lar talab etmasligima’lumtajribalarninamoyishetishdao’quvchilar tomonidanyuzlab, kerakbo‘lsaminglabmarotabaqayta-qaytaamalgaoshirishgaimkoniyatyaratadi.

Simulyatorlardanfoydalanishningyanabirafzalliktomoniularningxavfsizekanligidadir. Ba’zitajribalarniamalgaoshirishinsonhayotiuchunxavftug‘diradi, masalan, yadrofizikasigaoidbo‘lganhodisalarnio‘rganish. Bundaytajribalarkattamiqdordamoliyaviyxarajat talab etibginaqolmasdan, balkiinsonhayotigaxavf ham tug‘diradi.

Simulyatorlardanfoydalanishjarayonidao’quvchilarnazariyo‘rganganbilimlarini virtual bo‘lsadahayotgatadbiqqiladilar. Ushbutajribalarjarayonidabilimlariniyanadamustahkamlashbilanbirqatordanazariyahamdahayotiytadbiqotlarningrivojlanishigabevositaxissaqo‘shadilar. Bundantashqario‘shasimulyatorlarning ham yanadarivojlanishiga, yanadahaqiqiyhayotiytadqiqotlargayaqinnatijalarberadigandarajagachiqarishdao‘zxissalariniqo‘shishlarimumkin. Bu esao‘znavbatidao’quvchilardaShaxssifatidao‘z-o‘zinirivojlantirish kompetensiyasini o‘qishvatadqiqotlargabo‘lganqiziqishlariniyanadaortishigaolibkeladi.

Tabiiyfanlaryo‘nalishida 2001 yildagi Nobel mukofotininglaureati K. Vimantomonidan «Physics Education Technology» (PhET) saytiyaratilgan. PhETsaytida har xilmavzulargaoidmodellarmavjudbo‘lib, ular Java va Macromedia flash dasturlaridayaratilgan.

PhETsaytidataqdimetilayotganmodellar Open Soursebo‘lib, xohlaganfoydalanuvchibepulfoydalanishimumkin. PhETdagimodellarsoni 100 dan ortiqbo‘lib ularfizika, matematika, kimyofanlarigaoidnamoyishtajribalarinio‘tkazish, virtual laboratoriyaishlarini