Texnologiyalari kafedrasi «kiyim materiallarini ishlab chiqarish jarayonlari»

Glad to‘qimasi.
Shakli va katta kichikligi bir xil bo‘lgan xalkalardan tashkil topgan bir qavatli 
ko‘ndalangiga to‘qilgan trikotaj to‘qimasi glad deb ataladi. To‘qimaning old tomnida asosan 
xalqalar tayoqchalari ko‘rinib turadi. Xalqa tayoqchalari platina va igna yoylari ustidan o‘tib, ularni 
to‘sib turadi. To‘qimaning orqa tomonida asosan igna va platina yoylari ko‘rinadi, ular xalqa 
tayoqchalari ustidan o‘tib, ularni to‘sib turadi. 
Yechiluvchanlik.
Glad to‘qimasi juda yechiluvchan bo‘ladi, bu esa uning asosiy 
kamchiligidir, chunki trikotaj to‘qimasining pishiqligi teskari ta’sir qiladi. 
Buraluvchanlik.
To‘qimaning old tomonidan orqa tomoniga buralishi xalqalar 
ustunchasining vertikal chizig‘i bo‘yicha, orqa tomonidan old tomoniga buralishi esa, gorizontal 
xalqalar qatori chizig‘i bo‘yicha sodir bo‘ladi. Trikotajning buraluvchanlik darajasi trikotaj ipining 
elastikligiga va trikotajning zichligiga bog‘liq. 
Xosilali glad to ‘qimasi. 
Xosilali glad to‘qimasi ikkita glad to‘qimasining qo‘shilishidan tashkil topadi. Xosilalai 
glad to‘qimasining xalqalari shaxmat tarkibida joylashgan bo‘lib, xar bir xalqa ortida uzunligi 
taxminan bitta xalqa qadamiga teng bo‘lgan protyajka yotadi. 
CHo‘ziluvchanlik, pishiqlik.
Xosilalai glad to‘qimasining bo‘yiga cho‘ziluvchanligi, 
xalqalar ustunchalarining bir - biriga yaqin joylashganligi sababli, glad to‘qimasining 
cho‘ziluvchanligiga qaraganda kamroq bo‘ladi. 

---

To‘qima tarkibidagi uzun protyajkalar bo‘lganligi sababli eniga cho‘ziluvchanligi gladga nisbatan 
kam bo‘ladi. Xosilali glad to‘qimasining pishiqligi xam gladga nisbatan ancha kattadir. 
Zanjir trikotaj.
Trikotajni tandalab to‘qishda birdaniga bir necha ip ishtirok qiladi. Agar ^ar 
bir yakka ip bitta ignaning o‘ziga qo‘yib ketilaversa, u vaqtda bir- biri bilan bog‘lanmagan aloxida 
xalqa detallari xosil bo‘ladi. Mana shunday tandalab o‘rilgan trikotaj -zanjir trikotaj deyiladi. 
Alohida xalqalarni tekshirib qaraylik ( 10 rasm) a a ipdan xosil bo‘lgan xalqa a
2
b b ipdan 
xosil bo‘lgan xalqa b
2
dan farq qiladi. a
2
tipli xalqa ochiq xalqa, b
2
tipli xalqa esa yopiq xalqa 
deyiladi. Ochiq yoki yopiq xalqa xosil qilishda xalqa qilib bog‘lash jarayoni faqat ipni ignaga 
qo‘yib (olib ketilishi bilan farq qiladi xolos) xosil qilinadi. 
9-rasm. 
10-rasm. 
Tandalab to‘qish usulida olingan trikotaj buyumlari xammasi ochiq va yopiq xalqali bo‘ladi. 
Triko bir qavatli trikotaj bo‘lib, xalqalari faqat bir tomonlama protyajka qilinadi va ip navbat bilan 
ikkita qo‘shni ignalarga qo‘yiladi. 
11-rasm. 
11-
rasmda trikoning uch proyeksiyasi berilgan I va III qatorlarda yopiq xalqalar, 
II qatorda esa ochiq xalqalar ko‘rsatilgan. Ancha zich to‘qilgan trikotaj trikosining o‘rilish xuddi 
polotno o‘rilishida to‘qilgan to‘qimaga o‘xshab, arqoq ipni chizig‘iga 45
0
burchak tashkil qiladi. 

---

3
. 
Triko to‘rsimon bo‘lib, uning xar bir yacheykasi rombdan iborat: rombning atrofi ikki xalqa 
asosi va ikkita protyajka bilan chegaralangan, shuning uchun trikoni to‘r ko‘rinishida xar xil 
buyumlarda qo‘llash mumkin. Triko uzunasiga va eniga yaxshi cho‘ziladi. To‘ldirilish 
koeffitsiyenti b qancha kichik bo‘lsa, trikoning cho‘zilishi shuncha kamayadi. Shuning uchun 
ko‘ylak, ichki kiyim va boshqa buyumlarni to‘ldirilish koeffitsiyenti minimal (b=18) bo‘lgan 
trikodan tayyorlash tavsiya qilinadi.