|
2.2. Yog‘ochga ishlov berishda rejalash
O 'quv ustaxonasidagi amaliy m ashg'ulotlarda buyum yasash
uchun yog'och m ateriallami to 'g 'ri tanlash va ulami ishlatishda oqilona
usullardan foydalanib, iloji boricha chiqindini kamaytirishga harakat
28
qilishi zarur. Ishlatilayotgan brus yoki taxta keragidan ortiqcha bo'Isa.
ulami randalashga ham ortiqcha vaqt va kuch sarflanadi. Shuning
uchun rejalash muhim va m as'ulivatli ishdir. Buyumning sifatli chiqishi
k o ‘p jihatdan aniq rejalashga va rejalovchi qurollardan to 'g 'ri
foydalanishga bog‘liqdir. Rejalashda chizg'ich. go'niya, malka.
xatkash va sirkul kabi asboblar ishlatiladi. Uzunroq o'lcham li yog och
materiallariga esa yordamida pishiq ip tortish bilan reja chtzig'i hosil
qilinadi.
G o'niya (burchaklik) asos (kunda) va unga to 'g 'ri burchak ostida
o ‘matilgan metall yoki y o g ‘ocli plankadan iborat. G obniya yog'och
materiallardan, umuman turli materiallardan tayyorlanadigan buyum
detallarini 90° burchak bilan ulashda, ularga reja chiziqlarini chizishda
xizmat qiladi.
Porsi go'niya (erunok) va vintli porsi g o'niya (malka) rejalash
hamda burchaklarni tekshirishda foydalaniladigan yog'och va metall
asboblardir. Yerunok - kundasiga 45° burchak ostida o'm atilgan
plankadan iborat b o ‘lgan asbobdir. Shuning uchun bu asbobdan faqat
45° burchak ostida biriktiriladigan materiallami rejalash, shunday
birikmalanii tekshirish mumkin. Malkaning asosi uzunasiga o'yiladi va
shu o ‘yiqqa ikkinchi chizg'ich sharnirli qilib o'rnatiladi. Malka
tekshiriladigan burchakka, mavjud namuna yoki ish chizmasiga taqab
qo ‘yiladi va uning vinti mahkamlanadi. Malkada hosil b o ‘lgan burchak
transportir bilan o'lchanadi. Malka bilan birikmalanii 0-360° oraliqdagi
burchaklarni aniqlash yoki rejalash ishlarini bajarish mumkin. Shunga
k o ‘ra
malkaning
ishlatilish
sohasi
yerunoknikiga
qaraganda
kengroqdir.
Xatkash. Bu ham rejalash asbobi b o Llib, uning kundasiga bittayoki
ikkita prizmatik brusok o'rnatiladi. har bir brusokning bir uchiga o 'tkir
metall chizg'ich o'rnatiladi va u bilan detalga reja chizig‘i chiziladi.
Xatkash tuili ko'rinishda bo'ladi.
Umuman
olganda,
yog'och lam i
rejalash
asboblaridan
foydalanishda ortiqcha kuch ishlatmaslik, ulami ustma-ust qo‘yib
qalashtirib tashlamaslik. nam tegmaydigan joylarda alohida-alohida
saqlash zarur.
Yog'och m ateriallarga ishlov beruvchi asboblar bir necha turli
bo'lib, ulaming har birini o ‘ziga xos ishlatish usullari mavjud.
Y og‘ochdan buyumlar yasashda kerakli yog'och yoki taxta arralab
29
olinadi. Arra bilan ishlashda ancha kuch talab qilinadi. Shu sababli
quyidagi qoidalarga amal qilish talab qilinadi:
1. Har doim sozlangan arradan foydalanish zarur:
2. Y og'och bo'lagini arralashda arrani izga tushirib olishga
ahamiyat bering;
3. Yog'och bo'lagini arralashda faqat o'ng qo'l ishlaydi, chap qo'l
esa yog'ochni bosib turadi;
4. Airalashda moslamadan foydalaning;
5.
Taxtani
analash
oxirlaganda
arralashni
asta-sekin
sekinlashtiring va qattiq bosmang;
6. A nalash ishlarini reja yoki o'lchov chizig'i bo'yicha amalga
oshiring. Airalangan taxtaning sifati siz o'lcham ni qanchalik to'g'ri
olganingizga va ishni qay darajada bajarganingizga bog'liq bo iadi;
7. Taxtani analashda arra tishlari to 'g 'ri yo'nalishda olib bovilishi
lozim, aks holda kesilgan taxta boTagining burchaklari to'g'ri
chiqmaydi. Bunga ishonch hosil qilish uchun go'niya yordamida
tekshirib, ishingizning sifatini aniqlang.
Y og'och yoki taxta arralab olinganidan so'ng uning sirtini
silliqlashda randalardan foydalaniladi. Bunda ulami dastgohdagi
moslamalardan to 'g 'ri foydalanib randalash kerak. Zagotovkani
rejalash va randalash quyidagi tartibda bajariladi:
1. Taxtaning sirti randalanadi va ishning sifati, tekisligi chizgich
bilan tekshiriladi;
2. Randa yordam ida zagotovkaning yon sirti randalanadi va
ishning sifati chizg'ich, go'niya yordam ida tekshiriladi;
3. Taxtaning eni qalam, chizg'ich bilan rejalanadi va randalanadi,
uning lining tekisligi go'niya yordam ida tekshiriladi;
4. Buyum boTaklariga ishlov berishda dastgoh moslamalaridan
unumli foydalaniladi;
5. Randalashda ikki qo'llab randalashga odat qiling.
Arralab olingan bo'laklarga, asosan, randa, iskana. har xil egovlar
va jilvir qog'oz yordamida ishlov beriladi. Buyum bo'laklariga iskana
yordam ida
ishlov
berishda
ham
buyum
dastgoh
iskanjasiga
mahkamlanadi.
Ishni
boshlashdan
oldin
taxta
tomonlarining
yo'nalishiga e'tibor bering, aks holda sinib ketishi mumkin. Iskana
bilan ishlashda iskanani mahkam bosgan holda yog'och to'qm oq bilan
urish mumkin. Yog'ochni qirindi shaklida olish va go'niya, andoza
yordamida tekshirib borish talab qilinadi. Y og'ochga ishlov berishda
30
randa va iskanada tekislab b o ‘lmaydigan joylar qoladi. Shunday joylar
egov
bilan
silliqlanadi.
Buyum
dastgoh
iskanjasiga
siqib
mahkamlanadi. Egovni pastga qattiq bosish yaramaydi, aks holda
buyuin qirrasi egovlanib yoki к о 'chib ketishi mumkin. Egov tishlari
vaqti-vaqti bilan tozalab turiladi. Buyum tayyorlash yakuniga
yetgandan so 'n g jilvir qog‘oz yordamida uzil-kesil ishlov beriladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
