“texnologiya va uni o’qitish metodikasi” fanidan

 
Koʻp rangli applikatsiya
Koʻp rangli applikatsiyalarni qirqish anchagina murakkab ish boʻlib, tasvirni 
qismlarga ajratish bilan aloqadordir. Bu turdagi applikatsiyani bajarishda fonni 
tanlash muhimdir. Fon ifodalanadigan predmetlar rangidan ochroq boʻlishi kerak. 

---

110 
Ana shunda predmet xuddi boʻrtib turgandek yorqin koʻrinadi. Hammasi oʻylagan 
kompozitsiyaga bogʻliq. Fonda joylashadigan detallar rangi ham shunga qarab 
tanlanadi, detallarning tabiiy joylashishi va oʻlchamlarning uygʻunligiga eʼtibor 
berish kerak. Bu ishlarni bajarishning bir necha usullari mavjud: ayrim detallar 
konturlarini oldindan belgilamay qirqiladi; ayrim detallar esa belgilangan natura-
eskizlar boʻyicha qirqiladi.
Koʻp rangli applikatsiyalardan biri – dekorativ aplikatsiyadir:
Dekorativ applikatsiya – u naqsh gullardan tashkil topib, alohida-alohida 
tasvirlardan tarkib topuvchi predmetli, hodisa, harakatlar uygʻunligini aks 
ettiruvchi syujetdan iborat boʻlishi mumkin.
Dekorativ applikatsiyalarni bolalar kitob, oynoma va boshqa materiallardan 
olishlari, ayrim elementlarni qoʻlda yaratishlari mumkin. SHarq naqshi 
applikatsiyani bu turi uchun boy material hisoblanadi. Dekorativ applikatsiya bir 
va koʻp rangli boʻlishi mumkin.
Shakliga koʻra ornamentlar cheksiz va cheklangan boʻladi. CHeksiz 
ornametda uni tashkil etuvchi ayrim elementlar ritmik yoki simmetrik almashinib 
turadi. Bu elementlarning rangi, shakli bir xil boʻlishi kerak.
Cheklangan ornament shakl-kvadrat, toʻgʻri burchak, doira, oval va shu 
kabilar ichiga joylashadi yoki kompanovka qilinadi. Undagi elementlar ham xuddi 
fazoviy uygʻunlikda boʻlishi kerak.
 
Badiiy applikatsiya
Tematik ishlarni yaratish faqat mehnatga emas, balki badiiy tayyorgarlikni 
ham talab qiladi. Texnologiya taʼlimi darslarida applikatsiya ishlarini bajarish 
texnikasi oʻrganiladi.
Rangdor surat applikatsiya mavzusining elementlarini oʻquvchilar turli 
bayramlarga bagʻishlangan (tabriknomalar, ochiq xat muqovasini, yoʻl belgilari) 
ishlarini bajaradilar. Ish mavzu va fikr tanlashdan boshlanadi. Quticha ochiq 
fondagi qogʻoz fon tarzida tanlanadi. Applikatsiyaga qaratilgan asarning yaratilishi 
va elementlar miqdori qogʻozni tanlashni belgilaydi. Asarni yaratish ustida 

---

111 
ishlaganda asosiy eʼtibor tanlangan mavzuning mazmuniga, kerakli materiallar, 
ularning oʻlchamlari, ranglarini tanlashga qaratiladi. Asarni yaratish hajmiga koʻra 
eng katta element asosiy mavzu elementi boʻlishi kerak. Buklash yoʻli bilan 
yasaladigan koʻrsatmali qurollar va ularning yasalishi yoʻllari.
Boshlangʻich sinflardagi texnologiya taʼlimi dastur materiallarini tahlil qilar 
ekanmiz, barcha sinflardagi ish turlaridan biri “Qogʻoz va karton bilan ishlash” 
ekanligini koʻramiz.