Texnologiya ta`limi praktikumi (chilangarlik) fanidan

USLUBIY TAVSIYALAR
Metall materiallarni kesib ishlashda zubilo yordamida kesish mumkin bulmagan hollarda arralash usulidan foydalaniladi. Bu maqsadda slesarlik dastarralari ishlatiladi.
Metallarni arralashda ulardan arralab olinadigan zagatovkalarning o’lchami va shakliga qarab arralar ishga sozlanadi, ish urni moslanadi va unga nisbatan ish vaziyati tanlanadi, so’ngra arralash mashq qilinib, keyinchalik tayyorlanadigan detal’ va buyumlarga mos yumaloq, kvadrat,oltiyoklik,to’g’ri turtburchaklik qirqimli zagatovkalar,dastalar uchun xar xil diametrdagi trubalardan xalkalar va boshkalar tayyorlanadi.
1. Slesarlik arrasini sozlash mashqi. Arrani ishga sozlashda:
1. Arra stanogiga polotno o’rnatiladi. Buning uchun:
a) arralanadigan metall materialga mos polotno tanlanadi;
b) qo’lokli gaykani bushatib, tortki vint va dasta bandi (sterjen) kallaklariga shitiftlar yordamida polotno o’rnatiladi;
v) polotnoning tishlari tortki vintga karatib o’rnatiladi;
g) kiska o’lchamli zagatovkalarni arralashda polotno ramka tekisligi bo’yicha o’rnatiladi.
d) uzun o’lchamli zagatovkalarni arralashda polotno ramka tekisligiga tik o’rnatiladi; qo’lokli gaykani burab, tortki vint yordamida polotno taranglanadi.
2. Arralashda ish vaziyatni egallash mashqi.

1. 
   O’quvchi buyining ish urniga mosligi quyidagicha tekshiriladi:
   

a) arralanadigan metall material yoki zagatovka tiski jag’idan 10-15 mm balandrok o’rnatiladi:
b) Arrani zagatovka ustiga polotno gorizantal joylashadigan qilib tutiladi.
v) Bu holda tirsak polotno bilan bir to’g’ri chiziqda (gorizantal tekislikda) yotsa o’quvchining buyi ish urniga mos bo’ladi.

2. 
   Ish urniga nisbatan to’g’ri vaziyat tanlashada.
   

a) gavdani tiski ukiga nisbatan 45 burchakka burib, o’ng yelkani uning to’g’risiga tutiladi;
b) Chap oyoqni oldinga, o’ng oyoqni orqaroqqa bir-biriga nisbatan 60-70 burchak ostida yelka kengligida quyiladi.

3. 
   Arrani qo’lda tutishda:
   

a) dastani o’ng qo’lda kaftga tirab tutiladi;
b) chap qo’lning bosh barmog’ini ramkadan o’tkazib, panjalar bilan tortki vint va qo’lokli gaykalar birga qo’shib tutiladi.