Texnologik Jarayonlarni Nazorat Qilish Va Avtomatlashtirish pdf

Kr
a>2Kr
x
bu yerda: 
Rr —
suyuqlik o‘ramining qarshiligi; 
Kr
— past chastotali konduktometrik 
yacheykaning konstantasi, uning qiymati suyuqlik o‘rami uzunligining o ‘tkazuvchi

---

kesimi yuzi nisbatiga teng bo‘lib, odatda 
Kr ning
kattaligi tajriba yo‘li bilan topiladi; 
x
— eritmaning elektr o‘tkazuvchanligi.
(6.16) 
tenglam aning o ‘ng qismidagi 
x
kattalikdan boshqa ham m a 
kattaliklar o‘zgarmasdir. Shuning uchun tok kuchi 
l r
nazorat qilinayotgan 
eritmaning konsentratsiyasiga teng boiadi.
Tok kuchi 
Ir
ikkinchi transformator 
Tr2
bilan oichanadi, suyuqlik o‘rami 
uning uchun birlamchi chulg‘am b o iib xizmat qiladi. O ichash transfor- 
matori 
Tr2
ning ikkilamchi chulg‘amida hosil boiadigan EYK 
Eo1ch
ning 
kattaligi konsentratsiyaga mutanosib boiadi. Ko‘pgina hollarda uni kom- 
pensatsion usulda oichanadi, buning uchun transformator 
Tr2
ning qo‘- 
shim cha chulg‘ami 
wq
dan foydalaniladi, bu transformatorning amper- 
o‘ram lari soni eritmaning am per-o‘ramlariga ko‘ra hisoblanadi.
Kompensatsiya sharti:
lkWk
=
K
wt
(6 J 7 >
Kompensatsiyalovchi chulg‘am orqali o‘tadigan tok kuchini oichash 
uchun reversiv dvigatel 
PD
dan foydalaniladi, u surilgich 
Rr
ni siljitadi. 
Reoxord surilgichining va asbobning u bilan bogiangan strelkasining vaziyati 
nazorat qilinayotgan eritma konsentratsiyasiga mutanosib boiadi. Olchashdagi 
harorat xatoliklarini kompensatsiyalash uchun qarshilik term om etri 
Rt
moijallangan, u ko‘prik sxemasiga ulangan boiib, nazorat qilinayotgan eritma 
ichida turadi.
Kontaktsiz past chastotali konduktometrlardan solishtirma elektr o ‘tka- 
zuvchanligi 1 • 10~6 C m/sm chegarasida b o ig a n elektrolitlarning kon-
sentratsiyasini nazorat qilishda foydalaniladi.
Yuqori chastotali konduktom etrlarda tahlil qilinayotgan eritmaning 
konsentratsiyasini o ic h a s h eritm aning unga b o g iiq b o ig a n reaktiv 
qarshiligini nazorat qilish y o ii bilan bajariladi.
Yuqori chastotali kontaktsiz konduktometrlarning birlamchi o‘zgart- 
kichlari oichanadigan reaktiv qarshilikning turiga qarab sigim li va induktivli 
xillarga boiinadi. Har ikki turdagi o‘zgartkichlarning sxemasi 6.22-rasmda 
ko‘rsatilgan. Eritmaning konsentratsiyasi bilan o‘zgartkichlarning chiqish 
parametrlari 
Cx
va 
Lx
o‘rtasida murakkab bogiiqlik mavjud boiganligi sababli 
(bu bogiiqlikka eritmaning tabiatidan tashqari o‘zgartkichning oicham lari va 
m ateriali, ta ’m inlash chastotasi va boshqalar ta ’sir qiladi) ularning 
darajalanish tavsiflari har qaysi konkret o ‘zgartkich va eritma uchun tajriba 
y o ii bilan aniqlanadi.
Yuqori chastotali konduktometrlarning oichash o‘zgartkichlari sifatida 
yuqori chastotali generatorlardan ta ’minlanadigan ko‘prikli va rezonansli 
sxemalardan foydalaniladi. Rezonansli sxemalarda rezonans konturining 
birlamchi o‘zgartkich induktivli yoki sigimli qarshiliklariga bogiiq boim agan 
xususiy tebranishlari oichanadi.