Texnika xavfsizligi

 
Tayanch iboralar 
Bosim,  qozon,  quvur,  kompressor,  avtoqlaf,  suyultirilgan  gaz,  ballonlar,  tsisterna, 
baxtsiz hodisalar, jarohatlanishlar, avariyalar, portlashlar, idishlar. 
 
1. Bosim bilan ishlaydigan idishlarning turlari va asosiy xossalari 
Hozirgi  zamon  ishlab  chiqarish  korxonalarida  zich  berkitilgan  tizimlar  keng 
qo`llaniladi.  Bu  tizimlardan  foydalanuvchilar  uchun  xavf  manbai  bo`lib  hisoblanadi, 
shu  sababli  ularning  xavfsiz  ishlashini  ta`minlash  loyihalash  jarayonidan  boshlanib, 
tayyorlash,  ishlatish,  va  ulardan  kerakli  maqsadlarda  foydalanish  davrida  belgilangan 
qoida  hamda me`yorlarga qat`iy amal qilish talab etiladi. 
Ularni tayyorlashda me`yorlar va qoidalarda ko`zda tutilgan talablarga javob beradigan 
yuqori sifatli maxsus tayyorlangan materiallardan foydalaniladi. 
Ishlab  chiqarish  korxonalari  shunday  uskunalar  bilan  jihozlanganki,  texnologik 
jarayonlarda  uskunalar  qurilmalaridan  keluvchi  bug’  qaynoq  suv  keng  ko`lamda 
qo`llaniladi. Bosim bilan ishlaydigan qurilmalar va idishlar jumlasiga bug’ qozonlari, 
bug’  qabul  qilgichlar,  bug’  va  qaynoq  suv  quvurlari,  kompressorlar,  avtoqlaflar, 
siqilgan  hamda  suyultirilgan  gazlar  saqlanadigan  va  tashiladigan  ballonlar  hamda 
tsisternalar kiradi. Ulardan xavfsiz foydalanishga zaxira koeffitsienti katta bulgan eng 
maqbul  qurilmalarga  saqlovchi  va  nazorat  o`lchov  asboblari  o`rnatish  yo`li  bilan 
erishiladi. 
Bunday  jihoz  va  uskunalarning  ishdan  chiqishi  va  portlashiga  mexanik 
mustahkamligining  yo`qolishi,  bosimning  me`yoriy  ko`rsatkichidan  oshib  ketishi, 
berkituvchi  uskunalarning  yo`qligi  yoki  buzilishi,  qurilmalarning  zichligini  buzilishi, 
ishlatilayotganda  belgilangan  tartibga  rioya  qilmaslik,  tegishlicha  nazoratning  olib 
borilmasligi sabab bulishi mumkin. 
Bosim bilan ishlaydigan idishlarni o`rnatish va ulardan xavfsiz foydalanish qoidalariga 
qat`iy amal qilish zarur. 

---

 
120 
Qoidalarda  idishlar  giometrik  tuzilishi  to`g’ri  bulishiga,  ularning  foydalanish    joyida 
to`g’ri o`rnatilishiga, ashyolarning mos tanlanishiga va ularning mustahkam bulishiga 
idishlarni tayyorlovchi hamda o`rnatuvchi tashkilotlar javobgar hisoblanadi. 
Bosim  bilan  ishlaydigan  idishlarni  quvurlardan  uzib  quyish  uchun  ular  berkituvchi 
armatura  (ventil,  jo`mraklar,  surilma  qopqoqlar)  bilan,  saqlovchi  tuzulmalar,  muhim 
harorati va bosimini o`lchovchi asboblar, suyuqlik miqdori (sathini) ko`rsatkich bilan 
ta`minlangan bulishi kerak. 
Har bir idishda undagi muhitning kamini to`ldirish, shuningdek, kondensatni chiqarib 
yuborish uchun maxsus tuzulmalar ko`zda tutilgan bulishi lozim. 
Berkituvchi  armatura  idishga  bug’,  gaz  yoki  suyuqlik  keladigan  va  undan  ketadigan 
quvurlar o`rnatilish  darkor.