Texnik yonalishdagi kolejlarda o quvchilarga detallarning texnik rasmini va eskizini chizishni orgatish

Maktabda "Eskiz chizish bo'yicha amaliy mashgulotlar va texnik rasm

Ш • • f II x • • X • f •
chizish ma vzusini o rganishning

1. 
   soatlik darsreja konspekti
   

1. 
   Movzu: Eskiz va texnik rasm.
   
2. 
   Darsning maqsadi: a) eskiz va texnik rasmlar haqida talabalarda
   

bilim hosil qilish

2. 
   talabalarda fazoviy tasavurni shakllantirish
   
3. 
   talabalar tafakko'rini shakllantirish
   

3. 
   Darsning jihozi: darslik va tarqatma materiallar.
   
4. 
   Darsning turi: interfaol.
   
5. 
   Darsning metodi: savol-javob.
   
6. 
   Darsning borishi: a) tashkiliy qism
   

2. 
   uyga vazifalarni tekshirish
   
3. 
   yangi mavzuni tushuntirish
   

7. 
   Yangi movzu bayoni: ESKIZ VA TEXNIK RASM.
   

Shaklchilik xonasidagi detallar o'quvchilarga tarqatib chiqiladi va uning eskizini (o'qituvchi nazorati ostida) mustaqil bajarish topshiriladi.
Detaining texnik rasmi qirqimi bilan chiziladi (2.1-shakl, a, b, c, d).
Bunda:

1. 
   Texnik rasm chizish uchun aksonometriya turlaridan biri tanlab olinadi. Bizning misolda frontal dimetriya qo'l keladi. Shu boisdan aksonometriya o'qlari chizib olinadi. Ostki va ustki qismlari elementlarining o'rnilari belgilab chiqiladi (2.1-shakl, a).
   
2. 
   Ostki asosi plita va ustki silindrik qismi chizib chiqiladi (2.1-shakl, b).
   
3. 
   Plita bilan silindrni mustahkamlovchi qovurg'alar tasviri bajariladi (2.1- shakl, c).
   
4. 
   Ortiqcha chiziqlar o'chirilib, shakl taxt qilinadi. Bu rasmda faqat silindrik teshikni ko'rsatish uchun qirqim qo'llaniladi (2.1-shakl, d).
   

Ma'lumki, eskizlar lo'g'ri burchakli proyeksiyalashga amal qilingan holda, ko'zda chamalab detaining qismlari orasidagi nisbatlarni saqlab, ehizinaehilik asboblari qo'llanilmay qo'lda chiziladi. Eskizlar millimetrlangan, kataklangan yoki oq qog'ozlarda chiziladi.
Eskizlar, asosan detaining asliga qarab chiziladi. Kerakli kesim va qirqimlar qo'llanilib, eng kam ko'rinishda chizishga harakat qilinadi. O'lchamlari detaining aslidan o'lchab qo'yiladi.
Berilgan detal sinehiklab o'rganib chiqiladi. Detal, asosan, silindrlardan tuzilganligi uchun uni bitta bosh ko'rinishda chizish mumkin. Detaining ichki tuzilishi profil qirqim orqali ko'rsatiladi. Kichik silindrik teshiklari chiqarilgan kesimda, silindr ichidagi qovurg'ani ham chiqarilgan mahalliy kesimda tasvirlash kerak bo'ladi. O'lchamlari detaining o'zidan o'lchab olinadi va shaklda qo'yib ko'rsatiladi. Shakl taxt qilinadi.
Ishchi daftariga (kataklangan) eskiz chizishni yaxshi bilasizlar. Endi oq qog'ozga eskiz chizishni o'rganamiz. Buning uchun avval o'zaro parallel, gorizontal, vertikal, turli holatlardagi qiya hamda o'zaro perpendikulyar chiziqlarni qo'lda chizish mashq qilinadi. Bundan tashqari, turli to'g'ri burchakli to'rtburchak, kvadrat, aylana va uning yoylarini chizish orqali qo'lni shakl chizishga o'rgatih borish tavsiya etiladi.
Masalan, podshipnik deb nomlanuvchi detaining asliga (bu yerda uning yaqqol tasviri berilgan) qarab tahlil qilinsa, ikkita ko'rinishda (bosh va chapdan) chizilishi mumkin. Shunda silindrning ostki asosini plita bilan mustahkam bog'lovchi qovurg'alarni kesim orqali, silindrni esa profil qirqim orqali ko'rsatish qulay hisoblanadi.

1. 
   Eskiz chizish shartiga muvofiq ko'rinish o'rnilari to'g'ri to'rtburchaklarda belgilab olinadi hamda detal asosi va silindrik qismi, qovurg'alar chizib chiqiladi.
   
2. 
   Detal konturi aniqlab olinadi va profil qirqim hamda kesim bajariladi .
   
3. 
   Shakllar o'lchamlari aslidan o'lchab olinadi. Bu yerda detaining asli bo'lmaganligi uchun o'lcham chiziqlariga uning son qiymatlari qo'yilmadi .
   

Yoki ushbu detal eskizini uchta ko'rinishda chizib, qovurg'alarning o'zaro joylashishini ustdan ko'rinishida A—A qirqim orqali tasvirlash mumkin. Shunda detaining asosi—plitaning shakli ham to'liq ko'ringan bo'ladi.

2.1-shakl.

b

a

c
2.2-shakl.


2.3-shakl.



Savollar

1. 
   Texnik rasm qanday bajariladi?
   
2. 
   Nima uchun texnik rasm chiziladi?
   

O'qituvchining kotsatmasiga binoan 2.2- va 2.3-shakllardagi detallarning bittasini A4 bichimga ko'chirib chizing va uning texnik rasmini izometriya yoki frontal dimetriyada bajaring. Qirqimini yasang va o'lchamlarini qo'ying.

8. 
   Mustahkamlash: savol-javob,
   
9. 
   Uyga vazifa: movzuni o'qib kelish,3.8, 3.9-chizmadagi ikkiperoektsiyasi bo'yicha uchunchisini toping va qirqim bajaring
   

Grafik ish
4-grafik ish. Detaining eskizi va uning texnik rasmi izometrik yoki frontal dimetriyada bajariladi.