Texnik tizimlarda axborot texnologiylari

Identifikatorlar 
Dasturlash tilining tayanch tushunchalaridan biri – identifikatordir. Identifikator deganda kata va 
kichik lotin harflari, raqamlar va tag chiziq (‘_’) belgisidan tashkil topgan va raqamdan 
boshlanmaydigan belgilar ketma-ketligi. Identifikatorlarida harflarning registrlari (kata yoki 
kichikligi) hisobga olinadi. 
Identifikator uzunligiga chegara qo’yilmagan, lekin kompilyator ularning boshidagi 32 ta 
belgidan farqlab oladi. 
Identifikatorlar kalit so’zlar, o’zgaruvchilar, funksiyalar, nishonlar va boshqa obyektlarni 
nomlashda ishlatiladi. 
Kalit so’zlar. 
“__” (ikkita ost chiziq) belgisidan boshlangan identifikatorlar kutubxonalar nomi uchun 
zaxiralangan. Shuning uchun “_” va “__” belgilaridan identifikatorning birinchi belgisi sifatida 
foydalanmagan ma’qul. 
Identifikatorlar bir necha so’zdan iborat bo’lgan holda ularni quyidagiga ifodalash mumkin: 
silindr_radiusi, silindrRadiusi 
 
C++ tilida berilganlar turlari 
 
O’zgarmaslar 
O’zgarmas (literal) – bu firsirlangan son, satr yoki belgi. 
O’zgarmaslar beshta turga bo’linadi: butun, haqiqiy, sanab o’tiluvchi, belgi (liter), satr (string, 
literli satr). kompilyator o’zgarmasni leksema sifatida aniqlaydi, unga xotiradan joy ajratadi, 
ko’rinishi va qiymatiga qarab mos guruhlarga bo’ladi. 
O’zgaruvchilar 

---

AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA JARAYONLARNI MATEMATIK MODELLASHTIRISH 
Dastur bajarilishi davomida berilganlarni saqlab turish uchun o’zgarmas (konstanta) va 
o’zgaruvchilardan foydalaniladi.
O’zgaruvchi - dastur obyekti bo’lib, xotiradagi nechta yacheykani egallaydi va berilganlarni 
saqlash uchun xizmat qiladi.
O’zgaruvchi nom, o’lcham, ko’rinish sohasi, amal qilish vaqti kabi hususiyatlarga ega bo’ladi.
O’zgaruvchilarni ishlatishdan avval ularni e’lon qilish lozim. Natijada u uchun xotiradan joy 
ajratiladi. Joyning xajmi o’zgaruvchi turiga bo’liq ravish aniqlanadi va bir turga oid o’zgaruvchi 
uchun turli platformalarda turli joy ajratilishi mumkin. 
O’zgaruvchilarning tayanch turlari 
Butun son turlari. Butun son qiymatlarni qabul qiluvchi o’zgaruvchilar int, short, va long kalit 
so’zlar orqali e’lon qilinadi. O’zgaruvchiga ishorasiz son sifatida qarash uchun unsigned kalit 
so’zidan foydalaniladi. 
Belgi turi. Bu tur char kalit so’zi bilan aniqlanadi va o’zida belgining ASCII kodini saqlaydi. 
Haqiqiy son turi. Haqiqiy sonlar float kalit so’zi bilan aniqlanadi va o’zida o’nli kasr shaklidagi 
qiymatlarni saqlaydi. Katta sonlar double yoki long double kalit so’zlari yordamida e’lon 
qilinishi mumkin. 
Mantiqiy tur. Bu tur bool kalit so’zi bilan e’lon qilinadi va 0 yoki 0 dan farqli qiymatlarni 
saqlaydi. Ushbu tur qiymatlar o’rtasidagi munosabatni ifodalaydigan mulohazalarning rost yoki 
yolg’on ekanini tavsiflashda qo’llaniladi.