Texnik ijodkorlik va dizayn fanidan amaliy mashg`ulotlarni bajarish uchun uslubiy tavsiyal

Mavzu: Qog`oz va karton bilan ishlash. 
 
Ishdan maqsad:
Qog`oz va karton xususiyatlarini o`rganish, pap’e -
masheda buyumlar tayyorlashni o`rganish. 
Kerakli jihoz va materiallar:
Qog`oz, karton, qaychi, elim 
 
Umumiy ma`lumot: 

---

44 
Qog`oz bu xar xil maqsadga mo`ljalangan sun`iy va o`simlik tolalaridan 
olingan yassi materialdir. Qog`oz so`zi Italyancha “bambakia” - iboradan olinib 
“paxta” degan ma`noni anglatadi degan taxmin bor. entsiklopediyadagi 
ma`lumotlarga qaraganda qog`oz o`simlik tolalaridan, tegishli ishlov berib, so`ng 
bir–biri bilan yupqa listga yuza bo`yicha bog`lanish kuchlari orqali birlashtirilib 
xosil bo`lgan maxsulotdir. 
Bizning davrimizda qog`oz ishlab chiqarish uchun yog`och massasi yoki 
tsellyulozadan foydalaniladi. 
Qog`oz turlari. 
Xozirgi vaqtda qog`ozning 5000 turi mavjud bo`lib, ular uch toifaga 
bo`linadi: 
1. O`rov qog`ozlari, gigienik qog`ozlar, yozuv va bosma qog`ozlari. 
2. Kartonlar (karton taralari uchun). 
3. Qurilish kartoni. 
Applikatsiya 
– mato yoki qog`oz, karton ustiga boshqa xil mato, qog`oz, 
charm va boshqalarning parcha, qirqimlarini, shuningdek, mo`yna, somon 
kabilarni tikib yoki elimlab naqsh, tasvir xosil qilish. Bir xil ranli ikki va ko`p 
rangli qilib ishlanishi xam mumkin. Turli rangdagi xar xil matolar (satin, atlas kabi 
yaltiraydigan patli matolar, chit, movut vash u kabilar) dan naqsh yoki tasvir xosil 
qilinadi. Qadab tikiladigap yoki elimlanadigan parcha, qiyqimlar oldin kraxmallab 
dazmollanadi, ishlatiladigan joyga moslab qaychi Bilan kesiladi. Mato yoki 
qog`oz, karton satxida naqsh yoki tasvir chiziladi. Uning ustiga tayyorlangan 
parcha, qiyqimlar tikiladi yoki elimlab chiqiladi. Tasvir bo`rtib yaxshi ko`rinishi 
uchun ba`zan parcha va qiyqimlar tegiga paxta xam qo`yiladi. Bolalar 
gilamchalari, part’er vash u kabilar applikatsiya bilan bezatiladi. U kiyimni bezash 
uchun xam ishlatiladi. Applikatsiya tikuv mashinasi yordamida xam ishlanishi 
mumkin.
Pap’e mashe
frantsuzcha so`z bo`lib, “chaynalgan qog`oz” mahnosoni 
bildiradi va ma`lum bir model’ yoki formaga qarab mayda qog`ozlarni 5-7 qavat 
qilib yopishtirish jarayonini anglatadi. Uning yaratilishi tarixi o`rta asrdagi eronga 
borib taqaladi. Evropa esa eron ustalarining ishlari bilan XVI asrda tanishdi. 
eronlik ustalar qutichalarining asosini bir necha qavat qilib etishtirilgan qog`oz 
tashkil etilgan qog`ozning ustidan elim va ish aralashmasi qoplanib, so`ng lak 
surtilgan bo`lgan.