Texnik ijodkorlik va dizayn fanidan amaliy mashg`ulotlarni bajarish uchun uslubiy tavsiyal

Kompozitsiya va ornament tuzish 
Naqsh bu – birgalikda turli shaklli chiziqlar yig`indisidur. Ritmik 
takrorlanuvchi naqshlar yig`indisi ornament deyiladi. Ornament kopozitsiyasi bu 
turli elemntlarning badiiy bir butunlikka birlashishi shaklida mazmuni jihatidan 
yaxlitdir. Ornament bezatilayotgan buyumning umumiy qismi xisoblanadi. 
SHuning uchun ranglarining joylashishi katta rol o`ynaydi. Ornament uchun 
elementlarning birin ketin yoki gruppa elementlar kelishi o`ziga xosdir. Ornament 
umumiy buyumni yoki ayrim qismini bezatish mumkin. Kompozitsiya turkumida 

---

75 
simetrik naqshlar bo`lishi xam kuzatiladi. Kompozitsiyaning dinamikligi ba`zi 
xololarda asimetriyalarda xam ifodalaniladi. Bu xolda ko`rinish kompozitsyaning 
markazi bezash yuzasining markaziga nisbatan tuziladi. Ritm moxiyati ko`rinish 
elementlarning takrorlanishi bilan ifodalaniladi. Bir xil elementlar takrorlanishi 
odamga tinchlik xolatini baxsh etadi. Kompozitsiya ustida ishlashda bir necha ritm 
ishlatiladi – chiziqli, rangli tonlar.
Bir yoki bir necha naqshlarning takrorlanishi raport deyiladi. Ornament 
kompozitsiyasi aloxida ko`rinishdan iborat bo`ladi. Bu takrorlanish vertikal, 
gorizontal va dioganal bo`lishi mumkin. Bularning ichida romb, kvodrat va xar xil 
burchaklar jamlangan bo`lishi mumkin. eng ko`p tarqalgan geometrik ornament bu 
– rombdir.