Тестология ва унинг фанлар тизимидаги ўрни режа

ЭМПИРИК ВАЛИДЛИКНИ ТАЪМИНЛАШ МЕЗОНЛАРИ:

Эксперт мезон шахс хусусиятларини мустақил ўлчаш учун эксперт баҳолашдан фойдланишни тақозо этади. Гарчи шахс хусусиятларини ўлчашда охирги вақтларда эксперт методига катта аҳамият берилаётган бўлса-да, шунга қарамай тестнинг валидлигини таъминлашда эксперт баҳолашни қўллаш етарлича ишлаб чиқилган унификациялашган тартибга, ишончли ва барқарор ахборот олишни тақозо этишга эга эмас.
Ўқувчилар учун мўлжалланган тестларни валидлаштиришда эксперт сифатида одатда ўқитувчилардан фойдаланадилар. Бироқ махсус тадқиқот кўрсаткичлари сифатида ўқитувчиларнинг эксперт баҳолари паст ишочлилик ва валидликка эга. Айрим ўқитувчилар ишончли эксперт сифатида иштирок этишлари мумкин. Бу уларнинг баҳолари айниқса субъектив янглишишларга дучор бўлганлиги кучли даражада боғлиқдир (симпатия ва антипатияга, ўқитувчига ота-оналар билан муносабатини кўчириш, шахс сифатидаги ўзлаштириши билан).
Хатоларнинг бошқа сабаби баҳоланаётган сифатнинг мазмунини етарлича тушунмаслигидан иборат. Тест ва эксперт баҳоси учун ҳажм бўйича мос тушунча қўшиш кузатилади.Акс ҳолда юқори корреляцияга мўлжал олиш мумкин эмас.
Агар шахснинг қандайдир хусусиятини ўқитувчи баҳолаши оддий талаб этилса, бу номутахассислар олдида турган ва ҳатто кўп психологлар учун қийин вазифа ҳисобланади. Бошланишида валидлаштириладиган тестни ўлчаш учун ўқитувчига психик ҳусусиятнинг мазмунини тушунтириш, уни топшириқ таркиби ва спецификацияси билан таништириш керак бўлади. Фақат шундан кейингина ўқитувчидан ўқувчиларга эксперт баҳо қўйиш сўралади. Баҳони 7 ёки 9-балли шкалада қўйиш керак бўлади. Биринчидан, баҳо анча аниқ қилинади, иккинчидан ўлчанаётган сифатга ўзлаштириш баҳосини механик кўчириш қийин бўлади.
Амалиётда кўпроқ экспериментал мезонлар кенг тарқалган. Бу ҳолатда валидлаштириш мезони сифатида бир вақтнинг ўзида ва мустақил тестлаштириш текширилувчиларни бошқа тестлар билан биргаликда фойдаланилади. Икки қиймат ўртасидаги корреляция коэффициенти ўзаро эмпирик валидлик ҳисобланади. Унинг қийматлари ўлчашнинг мазмуни ва тестнинг ишончлилигига боғлиқдир.