Тесты для самоконтроля. Книга будет полезной также для магистров и практикующих детских хирургов

Klinika  va  diagnostika.  Terminning  o‘zi  bildirganidek,  barcha  jabra 
qoldiqlari  haqiqiy  tug‘ma  hisoblanadi  va  bola  tug‘ilganida  mavjud  bo‘ladi.  Jabra 
tuzilmalaridan  rivojlanadigan  kistalar,  odatda,  ko‘krak  yoshida  hosil  bo‘ladigan 
teshik, 
chuqurcha
  va  tog‘ay  qoldiqlariga  qaraganda,  bolalarda  kechroq  paydo 
bo‘ladi. 
Ko‘pincha
 teshik yoki 
chuqurcha
ning kichik tashqi teshigi qandaydir vaqt 
davomida sezilmaydi (9.3-rasm).  
 
9.3-rasm. Bo‘yinning yon teshigi 
 
Tashqi  teshikdan  spontan  hosil  bo‘lgan  shilliq  ajralmalari  teshik  borligining 
birinchi  alomati  hisoblanadi.  Hosilaning  infeksiyalanishi  quyuq  shilliq  mustaqil 
ravishda spontan drenirlanmasligini bildiradi.  

---

 
31 
Teshik  va 
chuqurcha
larda  infeksiya  kistalardagidan  ko‘ra  kam  uchraydi. 
Tashqi teshik sohasida, ba’zan teri bo‘rtishi yoki tog‘ay ortiqchalari bo‘ladi. Ba’zan 
teshik  yo‘lini  palpatsiyalash  mumkin.  U  bo‘yinning  yuqori  bo‘limlariga 
yo‘nalayotgan  tasmani  o‘zida  namoyon  etadi,  bu  agar  boladan  boshni  orqaga 
tashlashni  iltimos  qilinsa,  bu  terining  tortilishi  va  shunday  qilib  palpatsiyaning 
yengillashishiga olib keladi, ayniqsa, yaxshi aniqlanadi. Tasmaga bosim o‘tkazish, 
teshikning  tashqi  teshigidan  shilliq  ajralishiga  olib  kelishi  mumkin.  Birinchi  jabra 
yoyining anomaliyalariga juda kam uchraydigan nuqson – tashqi eshitish yo‘li bilan 
ulanadigan yoriqlar tegishli.  
Ikkinchi  jabra  teshigining  tashqi  teshigi,  uning  pastki  va  o‘rta  uchdan  biri 
chegarasida 
ko‘krak-o‘mrov-
g‘udda
simon 
mushak 
old 
cheti 
bo‘yicha 
proeksiyalanadi.  Ikkinchi  jabra  teshigining  qoldiqlari  birinchi  teshiknikidan  ko‘ra 
ko‘proq  uchraydi.  Ikkinchi  teshik  embrional  yo‘l  bo‘ylab  teri  osti  mushagi 
(platysma)  va  bo‘yin  fastsiyasini  perforatsiyalaydi  va  til  osti  suyagi  darajasigacha 
uyqu arteriyasi qinigacha ko‘ratiladi. Bu trakt yonidagi har qanday joyda, ikkinchi 
teshik qoldiqlari joylashishi mumkin.  
Residual  traktni  uyqu  arteriyasi  tarmoqlari  orasida,  ikki  qorin  mushagining 
orqa  qorni  ortida  va  til  osti  suyagida  va  olddan  til  osti  nervidan  bodomsimon 
chuqurchada tugagan holda medial buriladi. Garchi ichki teshik burun- yoki og‘iz-
hiqildoqning  har  qanday  joyida  bo‘lishi  mumkin  bo‘lsa-da,  biroq,  ko‘pincha  u 
bodomsimon  chuqurchada  joylashadi.  Ikkinchi  jabra  teshigi  qoldiqlari  10  % 
holatlarda ikki tomonli bo‘ladi.  
Jabra  teshigining  teshigi  bo‘lishining  eng  ko‘p  uchraydigan  sababi,  ko‘krak-
o‘mrov-
g‘udda
simon  mushak  cheti  yonida  joylashadigan  kichik  teshikdan 
shilliqning  ajralishi  hisoblanadi.  Tashxis  teshik  yo‘lining  pa
ypaslanib
  aniqlanishi 
va teshikdan shilliq ajralishi bo‘yicha tasdiqlanadi.  
Kistalarni 
diagnozlash 
qiyinroq. 
Ular 
ko‘krak-o‘mrov-
g‘udda
simon 
mushakning 
oldingi  cheti  bo‘ylab  chuqurlikda,  uning  yuqoridagi  uchdan  bir 
sohasida joylashadi.
 Ularning teri ostida lokallashadigan va 
yorug‘lik yuborilganda 
ko‘rinuvchi
  kistoz  gigromalardan  differensatsiyalash  kerak.  Kichik  kristallardan 

---

 
32 
foydalangan  holda,  ultrasonografiya  chuqur  kistalarni  namoyon  qilish  va  ular 
tarkibining  xarakterini  aniqlash  uchun  ajoyib  usul  hisoblanadi.  Bundan  tashqari, 
kontrast moddani 
venaga
 kiritgan holda, real vaqtdagi ultrasonografiya kistalarning 
tomirlar  bilan  aloqasini  aniqlash  imkonini  beradi.  Tajribali  UTT-diagnozchi, 
ko‘pincha  kista  bilan  bog‘liq  muhim  tuzilmalarni 
farq
lashda  bolalar  jarrohiga 
yordam  berishi,  shuningdek,  pastki  jag‘  burchagi  sohasida  joylashgan  kistaning 
ko‘rinishi va lokallashuvini xarakterlashi mumkin.  
Davolash.  Jarrohlik  yo‘li  bilan  davolashga  asosiy  ko‘rsatmalar,  teshikdan 
doimiy  ajralish  va  infeksiya  qo‘shilish  xavfi  hisoblanadi.  Bo‘yinning  har  qanday 
tug‘ma  hosilasida  (
chuqurcha
lar,  kistalar,  teshiklar)  davolashning  maqsadi  – 
yallig‘lanish  yo‘qligida  amalga  oshiriladigan  to‘liq  kesish.  Operativ  muolaja  har 
qanday yoshda amalga oshirilishi mumkin va qancha vaqtli bo‘lsa, shuncha yaxshi. 
Agar  bemor  shifokorga  murojaat  qilganda  yallig‘lanish  alomatlari  bo‘lsa,  unda 
spontan  drenirlanishni  yaxshilanish  uchun  antibiotik  va  so‘ruvchi  bog‘lamalar 
belgilashadi.  Faqatgina  yallig‘lanish  o‘zgarishlari  tinchlanganidan  so‘ng, 
operatsiyani  amalga  oshirishadi.  Yallig‘langan  infeksiyalangan  to‘qimalarda  to‘liq 
kesishga urinishlar nerv zararlanishi xavfini oshiradi.