Тесты для самоконтроля. Книга будет полезной также для магистров и практикующих детских хирургов

Buyraklar.  PBSda  buyraklar  o‘zgarmagan  bo‘lishi  mumkin,  lekin  50  % 
holatlarda  har  xil  darajali  (Potter  bo‘yicha  2  tipdagi)  renal  displaziya 
aniqlanadi.  Gistologik  renal  displaziya  nefron  rivojlanishi  buzilishi  alomatlari 
–  embrional  kanalchalar,  kistalar,  tog‘ay  va  mezenximal  biriktiruvchi  to‘qima 
bo‘lishi  bilan  xarakterlanadi.  Bu  o‘zgarishlar  obstruksiyaga  nisbatan,  asosan 
rivojlanish 
jarayon
ining  buzilishi  natijasida  kelib  chiqadi.  Displaziyaga  sabab 
siydik  nayi  ektopiyasi  yoki  uretral  urug‘lanishi  va  buyrak  blastemasi  birikishi 
nuqsoni
  bo‘lishi  mumkin.  Segmentar  yoki  sog‘  buyrak  to‘qimasi  orasida 
displastik tomchilar ko‘rinishidagi displaziya darajasi bitta buyrak orasida ham 
har  xil  bo‘lishi  mumkin.  Bir  bemorning  ikki  buyragida  ham  o‘zgarishlar 
jarayoni keng bo‘lib, bunda ularning funksiyasi «asimmetriyasi kuzatiladi».  
PBSga  har  xil  darajadagi  gidronefroz  va  pieloektaziya  xos.  Lekin 
parenximadagi  o‘zgarishlar  obstruktiv  zararlanishda,  pielouretral  segmenti 
obstruksiyasida kuzatiladigan o‘zgarishlarga, ko‘pincha mos kelmaydi.  
Klinik manzara. Suvsizlik yoki kam suvlikning o‘pka asoratlarini (tibbiyot 
yordamida)  yenggan  bolalarda  renal  displaziya,  ko‘pincha  kasallikni 

---

 
84 
prognozini  belgilaydi.  Displaziya  va  qaytmas  o‘zgarishlar,  ko‘pincha 
tug‘ilganda  uretral  stenoz  yoki  ageneziyasi,  megaloureter  yoki  noperforativ 
anusga ega 
bemor
larda kuzatiladi. Keyinchalik rivojlanish jarayonida bolaning 
klinik  holati  buyrak  to‘qimasining  normal  funksiyaga  ega  bo‘lgan  buyrak 
parenximasi  va  o‘suvchi  organizmni  unga  qo‘yadigan  talablari  balansiga 
bog‘liq.  PBS  bilan  og‘rigan  bemorlarni  urologik  davolash  shu  to‘qimani 
saqlashga  yo‘naltirilgan.  Ko‘p  buyraklarni  funksiyasi  saqlangan.  Buyrak 
yetishmovchiligi  rivojlanganda,  ko‘pincha  buyrak  to‘qimalarini  o‘limiga  olib 
keladigan  xavf  omili  bo‘lib,  obstruksiyaga  nisbatan,  infeksiya  ko‘proq 
hisoblanadi. 
Rentgenologik  manzara.  Ekskretor  urografiyada  aniqlanadigan  buyraklar 
tuzilishining  buzilishlari  buyraklar  buralishlari  anomaliyasiga,  buyraklar 
konturi  bo‘lakchalar  ko‘rinishidagi  buyraklar  konturi  noto‘g‘riligiga  bog‘liq. 
Asosan  kosachalarni  «nog‘ara  tayoqchalari»  ko‘rinishida  kengayishi 
girdobsimon  torayishi  bilan  kuzatiladi,  ya’ni  gidronefroz  manzarasi  (13.2-
rasm).  Bu  o‘zgarishlar  har  xil  darajada  bo‘lib,  yaxshi  rivojlangan  kosachalar 
bilan  ketma-ketlikda  uchrashi  mumkin.  Jom  kengayishi  va  og‘irligi  darajasi 
ham har xil bo‘lib, asosan siydik nayining distal qismi juda katta kengayishi va 
buyrak  jomini  oz  kengayishidagi 
nomutanosiblik
  kuzatiladi.  Bu  o‘zgarishlar 
(agarda kuzatilsa), asimmetrik bo‘ladi.