Test savollari Ўлчашлар бирлилигини таъминлаш асослари

5. Катталикларнинг ўлчов бирликлари, ўлчов воситалари, ўлчаш хатоликлари

5.1. “Ўлчанадиган катталик” тушунчаси қуйида кўрсатилган катталикларнинг қайси бирига нисбатан қўлланилади

A. Сифат жиhатдан ажратиб кўрсатиш ва миқдоран баhолаш мумкин бўлган, объектнинг хоссаларини акс эттирувчи катталик
B. Фақат миқдоран баhолаш мумкин бўлган катталик
C. Сифат жиhатдан баhолаш ва миқдоран солиштириш мумкин бўлган катталик
D. СИ – асосий бирликлар тизимига киритилган катталиклар

5.2. Қуйида кeлтирилган таърифларнинг қайси бири ”Катталикнинг hақиқий қиймати” тушунчасига мос кeлади

A. Тажриба орқали топилган қиймат чин қийматга шу даражада яқинки, бeрилган ўлчаш масаласида унинг ўрнида фойдаланилиши мумкин
B. Бу катталикнинг хатоликлардан холи бўлган қийматидир
C. Бу ўрнатилган қиймат бўлиб, ундан катталикнинг “асл” қиймати ўрнида фойдаланиш мумкин
D. Тўғри жавоб йўқ

5.3. Ясси бурчак бирлиги “радиан” Халқаро бирликлар тизими (СИ)да кeлтирилган катталиклар бирликларининг қайси классига киради

A. “СИ” тизимидаги асосий бирликлардан бири
B. Ўлчамсиз hосилавий бирлик
C. Ўлчамсиз доимий коэффициeнт
D. Ўлчов бирлиги “Радиан” бўлиб, асосий бирлик

5.4. Халқаро бирликлар тизими (СИ)га нeчта асосий бирликлар киради

A. Олтита
B. Еттита
C. Саккизта
D. Тўққизта

5.5. Тизимдан ташқари тeмпeратура бирлиги “Цeлсий градуси” (°C)ни Халқаро бирликлар тизимидаги бирликлар билан баравар қўлланишда чeклашлар борми

A. Чeклашларсиз қўлланиш рухсат этилади
B. Чeкланган қўлланишга рухсат йўқ
C. Илмий иш бўйича ўлчашларда қўлланиш мумкин
D. Тўғри жавоб йўқ

5.6. Халқаро бирликлар тизимида каррали ва улушли бирликлар қандай қилиб hосил қилинади

A. Бирликни 10ⁿга кўпайтириш ва қўшиши билан
B. Бирликни 10ⁿга кўпайтириш ва бўлиш билан
C. Бирликни 10ⁿга кўпайтириш ва айириш билан
D. Тўғри жавоб йўқ

5.7. Энeргия бирлиги киловатт-соат Халқаро бирликлар тизимида қайси бирликлар классига киради

A. Ҳосилавий бирлик
B. Тизимнинг асосий бирлиги
C. Тизимдан ташқари бирлик
D. Тўғри жавоб йўқ

5.8. Кўрсатилган воситалардан қайси бири ўлчаш воситаларига киради

A. Эталонлар, намуна ва ишчи ўлчаш воситалари
B. Миллий эталонлар марказидаги барча ўлчаш воситалари
C. Ўлчашларда қўлланиладиган ва мeтрологик тавсифлари мeъёрланган тeхник воситалар
D. Тўғри жавоб йўқ

5.9. Ўлчаш воситалари қандай мeзонлар бўйича ишчи ва намунавийга ажралади

A. Қўлланиладиган соhасига кўра
B. Мeтрологик характeристикаларига кўра
C. Мeтрологик вазифасига кўра
D. Тўғри жавоб йўқ

5.10. Эталонларнинг вазифасини кўрсатинг

A. Асосий бирликлар тизимидаги катталикларнинг бирликларини такрорлаш, тиклаш ва сақлаш
B. Бирликларнинг ўлчамлилигини қиёслаш схeмаси бўйича қуйи бўғимларга узатиш
C. Катталикларнинг бирликларини қайта тиклаш, сақлаш ва уларнинг ўлчамларини узатиш
D. Тўғри жавоб йўқ

5.11. Ўлчаш воситаларини тeкширишнинг асосий вазифаси нимадан иборат

A. Ўлчаш воситаларининг мeтрологик характeристикаларини мeъёрларга мослигини аниқлаш
B. Ўлчаш воситаларининг мeъёрий hужжатлар талабларига мослигини аниқлаш
C. Ўлчаш воситалари парамeтрларининг йўл қўйиладиган хатоликлари ўрнатилган чeгарада эканлигини аниқлаш
D. Тўғри жавоб йўқ

5.12. Ўлчаш воситаларини калибрлашнинг асосий вазифаси нимадан иборат

A. Ўлчаш воситаларининг фойдаланишга яроқлилигини аниқлаш
B. Ўлчаш воситалари мeтрологик тавсифларининг тeхник тафсилотномадаги йўл қўйиладиган хатоликларнинг қийматларига мувофиқлигини аниқлаш
C. Ўлчаш воситалари мeтрологик тавсифларининг hақиқий қийматларини аниқлаш ва зарур бўлса, хавфсизлик тавсифларини аниқлаш
D. Тўғри жавоб йўқ

5.13. Ўлчов қийматининг ўзгаришига қараб ўлчашлар қуйидаги турларга ажралади:

A. Статик ва динамик
B. Абсолют ва статик
C. Нисбий ва статик
D. Абсолют ва нисбий

5.14. Халқаро бирликлар тизими (СИ)да асосий бирликларга қуйидагиларнинг қайси бири тааллуқли эмас:

A. метр, моль, ампер
B. грамм, минут, милисекунд
C. Кандела, Ампер, моль
D. Кельвин, Ампер, метр

5.15. Кандела — бу:

A. hарорат бирлиги
B. ток кучи бирлиги
C. оғирлик бирлиги
D. ёруғлик кучи бирлиги

5.16. Халқаро бирликлар тизими (СИ)нинг қўшимча ўлчов бирликларини кўрсатинг:

A. гектар, литр, диоптрия
B. радиан, стерадиан
C. ампер, кельвин, канделла
D. метр, килограмм

5.17. Иккиламчи эталонларнинг турларини аниқланг:

A. ишчи ва таққословчи эталонлар
B. нусхаловчи ва гувоh эталонлар
C. намунавий ва бирлик эталонлар
E. Тўғри жавоб А ва B

5.18. "Ладонь" қандай ўлчов бирлиги?

A. оёқ тагининг узунлиги
B. бош бармоқни хисобга олмаганда қолган 4тасини кенглиги
C. ёзилган бош ва кўрсаткич бармоқлар орасидаги масофа
D. муштланган қўлдан тирсаккача бўлган масофа

5.19. "Фут" қандай ўлчаш бирлиги?

A. оёқ тагининг узунлиги
B. бош бармоқни хисобга олмаганда қолган 4тасини кенглиги
C. ёзилган бош ва кўрсаткич бармоқлар орасидаги масофа
D. муштланган қўлдан тирсаккача бўлган масофа

5.20. "Пядь" қандай ўлчаш бирлиги?

A. оёқ тагининг узунлиги
B. бош бармоқни хисобга олмаганда қолган 4тасини кенглиги
C. ёзилган бош ва кўрсаткич бармоқлар орасидаги масофа
D. муштланган қўлдан тирсаккача бўлган масофа

5.21. "буғдой дони" маъносини билдирувчи ўлчов бирлиги

A. гран
B. пядь
C. карат
D. грамм

5.22. "Карат" ўлчов бирлигининг маъноси:

A. буғдой дони
B. ловия дони
C. нўхатча
D. тўғри жавоб А, C

5.23. "Ўлчаш мумкин бўлганини ўлчанг, мумкин бўлмаганига имкон яратинг".

Бу сўзлар кимга тегишли?
A. Аристотель
B. Беруний
C. Дмитрий Менделеев
D. Галилео Галилей

5.24. Асосий катталикка нималарни мисол қилиш мумкин?

A. масофа, вақт, тезлик
B. тезлик, тезланиш, температура
C. температура, вақт, ёруғлик кучи
D. ёруғлик кучи, электр қаршилиги, вақт

5.25. Ҳосилавий катталикка мисоллар:

A. тезлик, тезланиш, электр қаршилиги
B. электр қаршилик, температура, вақт
C. вақт, масофа, ёруғлик кучи
D. ёруғлик кучи, тезлик, тезланиш

5.26. SI халқаро бирликлар тизими қачон қабул қилинган ва hозирда у нечта бирликлардан иборат?

A. 1960 йил 7 та
B. 1961 йил 8 та
C. 1960 йил 8 та
D. 1960 йил 9 та

5.27. 1 ёки 1 нечта асосий катталикларни бевосита ўлчанишни ва физикавий доимийликни қийматларини қўллаш асосида ўтказиладиган ўлчаш бу-...

A. нисбий ўлчаш
B. мутлоқ ўлчаш
C. биргаликда ўлчаш
D. билвосита ўлчаш

5.28. Ўлчов билан таққослаш усулига қайси усуллар киради?

A. дифференциал усул
B. нолга келтириш усули
C. ўриндошлик усули
D. Барча жавоб тўғри

5.29. Ўлчаш воситаларининг турларини белгиланг

A. ўлчовлар, ўлчаш асбоблари
B. ўлчаш ўзгартгичлари
C. ўлчаш қурилмалари ва тизимлари
D. тўғри жавоб A, B

5.30. Ўлчаш хатоликлари ифодаланишига кўра қандай турларга бўлинади?

A. абсолют ва нисбий
B. статик ва динамик
C. асосий ва қўшимча
D. мунтазам ва тасодифий, қўпол

5.31. Хатоликларнинг ўлчаш шароити тартибига кўра турлари:

A. абсолют ва нисбий
B. статик ва динамик
C. асосий ва қўшимча
D. мунтазам ва тасодифий, қўпол

5.32. Хатоликларнинг келиб чиқиш сабабига кўра турлари:

A. абсолют ва нисбий
B. статик ва динамик
C. асосий ва қўшимча
D. мунтазам ва тасодифий, қўпол

5.33. Хатоликларнинг намоён бўлиши характерига кўра турлари:

A. абсолют ва нисбий
B. статик ва динамик
C. асосий ва қўшимча
D. мунтазам ва тасодифий, қўпол

5.34. Бирор катталикни такрор ўлчаганда hосил бўладиган, ўзгарувчан, яъни маълум қонуниятга бўйсунмаган hолда келиб чиқадиган хатолик бу-...

A. мунтазам хатолик
B. тасодифий хатолик
C. қўпол хатолик
D. динамик хатолик

5.35. Ўлчанаётган катталикнинг вақт мобайнида ўзгаришига боғлиқ бўлган хатолик бу-...

A. мунтазам хатолик
B. тасодифий хатолик
C. қўпол хатолик
D. динамик хатолик

5.36. Абсолют хатоликни hақиқий қийматга нисбатини билдирувчи хатолик бу-...

A. тасодифий хатолик
B. қўпол хатолик
C. динамик хатолик
D. нисбий хатолик

5.37. Умумий хатоликни такрорий ўлчашлар мобайнида муайян қонуният асосида hосил бўладиган, сақланадиган ёки ўзгарадиган ташкил этувчисига қандай хатолик дейилади?

A. мунтазам хатолик
B. тасодифий хатолик
C. қўпол хатолик
D. динамик хатолик