Termodinamika va statistik fizika

T
  tem peraturadan  pastgacha  sovit- 
sak,  atom larning  ko'p  qismi  eng  kichik  energiyali  kvant  m exa- 
nik  holatga  o'tadi. 
m
  m assali  atom larni  T,  tem p eratu rad ag i 
o'lchami de Broyl to'lqini tartibidagi issiqlik harakati bilan bog'liq 
bo'lgan  kvant  m exanik  to'lqin  paketi  deb  qarash  mumkin:
A gar  AB  «   a  bo'lsa  gaz  Bolsman  statistikasiga  bo'ysunadi,
agar  AB  ~  
a
  bo'lsa,  gaz kvant xossaga ega bo'lib, Boze-Eynshteyn 
statikasiga  bo'sunadi  (a  -   atom lar  orasidagi  masofa).  K attalik 
AB issiqlik natijasida  ipuls qiymatlarining tarqoqligi sababli paydo 
bo'ladigan  koordinataning  noaniqligini  ko'rsatadi.  Bu  noaniqlik 
tem p eratu ra  pasayishi  bilan  kattalashadi  va  atom lar  orasidagi 
masofa  tartib id a  bo'lganda  atom larining  to'lqin  paketlari  bir 
biriga  kirishib  ketadi.  N atijada  gaz  atom lari  bir  biridan  farq 
qilib  bo'lm aydigan  bir  b u tu n   sistem aga  aylanadi  (5.3- rasm). 
Bu  holda  gazda  kvant  m exanik  faza  o'tishi  sodir  bo'ladi,  y a ’ni
27!'ft2 
2 
mkT
10~12 sm,  T =  300K, 
10~8  sm,  T  =  1(T6K.
194

---

s/V-
V L   4
” 
2 г
Yuqori  temperaturalar: 
«Bilyard  sharlari;