Termodinamika” fanidan o`quv- uslubiy majmua

Turli materiallarning oralik darajasi.
3.1-jadval

Material	4,°S	ε	Material	t°s	ε
Alyuminiy (silliklangan)	50-500	0,04-0,06	Yogoch	20-70	0,8-0,9
Bronza	50	0,1	Kogoz	20-100	0,9
Oltin (sillistlangan)	200-600	0,02-0,03	Shisha	20-100	0,9-0,92
Kizil gisht	25-300	0,9	Moyli bo’yok.	20-100	0,86-0,92
Gips	20	0,9	Lak	20-100	0,8-0,95
Asbest	20-300	0,9-0,95	Ok emal	20	0,9

3.3-rasm. Jismning turli yunalishlar buyicha yunalishi (Lambert konuniga doir)

Demak, nurlanshn sirtiga periendikulyar bo’lgan yo’nalishda energiya eng ko’p nurlanadi, ya’ni f=0 da. f burchak ortishi bilan nurlanish energiyasn kamayadi va f—90° da nolga teng bo’ladn (3.3rasm). Lambert konuni absolyut kora jism uchun bu konun fakat f=060° da to’gridir.

3.3. Kattik jismlar orasida nurli issiklik almashinuvi.

Parallel sirtlar. Ma’lumki, barcha jismlar absolyut noldan yukori temperaturada o’zidan fazoga elektromagnit to’lkinlarni tarkatib turadi. Shuning uchun jismning to’lik nurlanish eiergiyasini xisoblashda jismning o’zini nurlanish energiyasini (Ek) xam xisobga olshst kerak.

Agar boshka jismlar tomonidan shu jismga energiyasi E₂ bo’lgan
nurlanish tushsa, shundan A₁E₂ energiya yutiladi, (1A₁), E₂ energiya kay
tadi, u xolda(D=0)

E_ef1=E₁A₁E₁=E₁+(1A₁)E₂E₁+R₁E₂ (3.13)

E kattalikni jismning effektiv nurlanishi deyiladi. Ikki parallel sirtlar misolida kattik jismlar orasidagi issiklik almashinuvni ko’rib chikaylik (3.4rasm).

Bu sirtlarning temperaturalari mos ravishda T₁ va T₂ (T₁>T₂) va yutilish koeffistientlari A₁ va A₂ bo’lsin.
Sirtlar orasidagi masofani shunday tanlaymizki, natijada xar bir sirtning kurlanishi narigisiga etib borsin. Bu shartlar orasidagi nurli issiklik almashtuvchi katgaligi kuyidagiga teng:
E= E_ef1* E_ef2
E_ef1=E₁+(1A₁) E_ef2
E_ef1=E₂+(1A₁) E_ef2

Bu tenglamalar tizimini E_ef1 va E_ef2 ga nisbatan echib, E₁va E₂ o’rniga Stefan Bolstman konunidan ularning ifodasini va A₁ xamda A₂ o’rniga mos ravishda E₁va E₂ larni (chunki A=E) ko’yamiz. O’zgartirishlardan so’ng :kuyidagi tenglikni xosil kilamiz:

(3.14)

bu erda temperatura ko’paytiruvchisi deyiladi;

jismlar tizimining keltirilgan koralik daraja keltirilgan nurlanish koeffistienti deyidadi:

Keltirilgan nurlanish koeffistienti, agar temperatura ko’paytiruvchisi 1 K va xar bir sirtning yuzasi 1m² bo’lsa, 1sirtdan 2 sirtga 1 s da uzatilayoggan nurlanish energiyasini bildiradi. Demak, (10.14) formulani kuyidagicha yozish mumkin:

(3.15)

Shunday kilib, nurli issiklik almashinuvini jadalligini orttirish uchun ek va d ni ya’ni issiklik almashinuvida ishtirok etayotgan sirtlarning koralik darajasini va temperaturalar farkini orttirish lozim. Jism va uning kobigi orasidagi nurli issiklik almashinuvi Texnikada, bir jism ikkinchi jism ichida joylashgan xoldagi nurli issiklik almashinuvi xisoblash kabi masalalar ko’p uchraydi (10.5 rasm).

Ichki jism katgaliklarini A₁ S₁, E₁, T₁F₁ va tashki jism kattaliklarini A₂ S₂, E₂, T₂F₂ orkali belgilaymiz. Parallel sirtlar o’rtasidagi Issiklik almashinuvidan farkli ravishda ichki jismga tashki jism nurlanishidan fakat f kismi tushadi xolos, energiyaning kolgan kismi (1 f) tashki jismning sirtiga tushadi.
Ichki jismning effektiv iurlanishi o’zining nurlanishidan va tashki jismdan tushgan 10.5rasm. yopik joyda nurlanishdan (buni ichki jism kaytaradi) tashkil topadi.

E_ef1=E₁F₁+(1A₁)φ E_ef2 (3.16)

.