Термиз филиали “анатомия ва клиник анатомия” кафедраси

Макроскопик – ўпка катталашган, ҳаво билан тўлган, ташқи юзаси деформацияланган, тўқимаси қорайиб ола-була рангга (антракоз) кирган, айрим жойларида ҳаво билан тўлган пуфакчалар пайдо бўлган. Микроскопик – альвеолалар бўшлиғи кескин кенгайиб, деворлари юпқалашган, ёрилиб эмфизематоз бўшлиқларга айланган. Микроскопик жиҳатдан ўпканинг битта ацинусида фақат альвеолалар кенгайган бўлса буни ацинар эмфизема дейилади. Агар ацинознинг респиратор қисми кенгайган бўлса периацинар эмфизема дейилади. Агар альвеолалар девори ёрилиб ичида ҳаво пайдо бўлган бўлса интерстициал эмфизема дейилади. Агар ўпка ацинусининг барча қисми кенгайган бўлса панацинар эмфизема дейилади.
7. Пневмосклероз – бу ўпка тўқимасида бириктирувчи тўқима ўсиб чандиқлар ёки склероз ўчоқлари пайдо бўлиб давом этадиган касалликдир. Пневмосклероз агар сурункали бронхитдан кейин ривожланса перибронхиал пневмосклероз дейилади. Ўткир пневмониялардан кейин ривожланса пневмониоген пневмосклероз ёки карнификация дейилади. Агар пневмосклероз касаллиги оралиқ тўқима пневмониясидан кейин ривожланса интерстициал пневмосклероз ёки фиброзланган альвеолит касаллиги дейилади. Бу кўрсатилган барча сурунали касалликлари биргаликда сурункали пневмония (8) касаллиги дейилади ёки ўпканинг сурункали носпецифик яллиғланишли касалликлари дейилади. (ХНЗЛ).
9. Cor pulmonale – бу, ўпкада юқорида кўрсатилган касалликлар ривожланса ўпка тўқимасидаги пролифератив инфильтратлар ҳамда склероз ўчоқлари ўпканинг қон томирлари ҳажмини кескин қисқартиради, томирларни сиқиб торайтиради. Натижада юрак ўнг қоринчасидан ўпка артерияси орқали оқиб келаётган қон димланади, босими ошади ва бу босим юракнинг ўнг қоринчасига тушади. Баланд босимга қарши ўнг қоринча кучли қисқара бошлайди, девори гипертрофияланиб нормадаги 3 мм ўрнига 1 см гача қалинлашади. Ўнг қоринча ҳажми катталашади. Бу ҳолатни компенсатор гипертрофия ёки “миоген дилятация” дейилади. Кейинчалик эса ўнг қоринча миокардида дистрофик ўзгаришлар ривожланиб миокард яхши қисқара олмайди, тонуси йўқолади. Қоринча девори чўзилиб кенгаяди, бу ҳолатни декомпенсация ёки тоноген дилятация дейилади. Функционал жиҳатдан ўнг қоринча етишмаслиги билан тугайди, буни ўпка юраги cor pulmonale дейилади. Ички органларда веноз тўлақонлик, мускат жигари бўлади.