Термиз давлат университети

Корнелий Тацит 
Корнелий Тацит (тахминан 54-120 йиллар) бу давр энг машхур 
тарихчилардандир. Зодагон суворий оиласидан чиққан Тацит ёшлигида 

---

33 
Британияда ҳарбий хизматда бўлган. У машҳур лашкарбоши Юлий 
Агриколанинг яқин дўсти бўлган. Император Домициан Агриколани қатл 
қилдиргандан кейин унга ҳомийлик қилган Тацит императорнинг қахридан 
кўр қилиб бир неча вақтгача сургунда юрган. Домициан халок бўлгандан 
кейингина Тацит Римга қайтганидан сўнг у сенатор бўлиб олиб, 
магистратурада буюк лавозимни эгаллаб келган. Унинг абадий фаолияти ҳам 
ана шу даврга мансубдир. Тацит эрамизнинг 68 йилидан то 96 йилигача 
бўлган даврни ичига олган “тарихлар” ни, Августнинг ўлимидан (эрамизнинг 
14 - йили) Нероннинг халокатигача (эрамизнинг 68 – йили) бўлган даврнинг 
“Йилномалар”ини, шунингдек “Германия” номли кичикроқ асарини ёзган. 
Тацит бу сўнгги асарида герман қабилаларининг ва Рим империяси 
тупроғидан ташқари яшаган бошқа Европа қабилалари ва элатларининг 
этнографиясини муфассал баён қилган. Тацит ўз асарларида айниқса 
“ Йилнома” ларида Римнинг ўтмиш республика даврини кўкларга кўтариб 
мақтаган бўлса, ўз замонасининг сиёсий тартибини Юлий – Клавдийлар 
сулоласидан бўлган императорнинг ўзбошимчалиги ва истебдодини қаттиқ 
қоралаб ёзган. Ф.Энгельс Тацитни эски Рим патрицийлари тафаккурининг 
сўнгги намояндаси деган эди. Тацит сиёсий воқеаларнинг боришини баён 
қилар экан, у ўзининг баён қиладиган материалларини асл ҳужжатлар 
асосида синчиклаб ўрганиб чиққан “Йилнома” ларида келтирилганнутқлар 
ҳам обидалардаги ёзувлар ва археология маьлумотлари билан тасдиқланади.
Тацит асарларининг бир қисмигина замонамизгача сақланиб келган. 
“Тарихлар”ининг учдан бир қисмигина сақланган “Йилномалар”ини кўп 
қисми сақланмаган, шундай бўлсада, Тацитнинг тарихий асарлари 
эрамизнинг I асридаги Рим империяси тарихи тўғрисидаги тасаввуримизнинг 
негизини ташкил этади. 

---

34