Термиз давлат университети

 
 

---

71 
 
Болаларни мактаб ва ўқувчилар ҳаёти билан таништириш. Боланғич синф ўқувчиси 
ва МТМнинг тайѐрлов гурухи тарбиячиси тайѐрлов гурухи болаларини мактаб билан 
таништириш бўйича экскурсия уюштирадилар. Бундай экскурсиялар йил давомида 3 
марта ўтказилиши мумкин. Экскурсия пайтида катта ва тайѐрлов гурухи болалари мактаб 
ўқувчилари билан танишадилар, улар МТМ болаларига ўзларини мактабдаги ўқишлари, 
ишлари тўғрисида гапириб берадилар; ўқувчилар хонасини қандай безаганликлари, табиат 
бурчагидаги ўсимлик ва ҳайвонларни қандай парвариш қилаѐтганликлари, устахонада 
қандай ишларни бажараѐтганликларини кўрсатадалар. 
Иш шакли қуйидагича бўлиши мумкин: 

синфда «Расмга қараб сўзлаб бериш» мавзусидаги дарс – машғулотни бирга 
ўтказиш. Спорт майдончасида ѐки спорт залида мактабдаги жисмоний тарбия 
машғулотини бирга бажариш; 

биринчи синф ўқувчилари ва тайѐрлов гурухи болалари ишлаган расмларни 
биргаликдаги кўргазмасини ташкил этиш; 

мактаб устахонасида ўқувчиларни меҳнат машғулотини кузатиш. Ўқувчилар 
ўзлари тайѐрлаган ўйинчоқларни МТМ болаларига совға қилишади; 

мактабда ўқиѐтган болалар ўз МТМсига келишади; 

«Мактаб» ўйини ташкил этиш. 
Болалар МТМси тарбиячиси ва бошланғич синф ўқувчиси фаолиятига изчиллик яққол 
намоѐн бўлади. Бири болаларни тарбиялаш ва таълим беришни бошлайди, иккинчиси 
давом эттиради. Мактаб билан МТМ ўртасидаги аълоқа мустаҳкам бўлгандагина бола 
тарбиясидан кўзланган мақсадга эришиш мумкин. 
Болалар МТМси билан мактаб ўртасидаги алоқанинг мазмуни ва шакллари. 
МТМ ва мактаб ўртасидаги алоқа икки йўналишда олиб борилади: 

Болалар МТМси билан мактабнинг педагоглар жамоаси ўртасидаги алоқа. 

МТМ болалари ва бошланғич синф ўқувчиларини бир-бирларига яқинлаштириш. 
Тарбиячилар бошланғич синфда олиб бориладиган таълим-тарбиявий ишнинг 
мазмунини, ўзига хос томонлари билан танишадилар, натижада МТМда болани мактаб 
талаби даражасида тайѐрлаш истиқболлари белгилаб олинади. Мактабнинг бошланғич 
синф ўқувчилари катта ва тайѐрлов гурухларида олиб бориладиган ишлар мазмуни билан 
танишиб борадилар ва мактабда таълим беришда болалар эгаллаган билим, малака ва 
кўникмаларга асосланадилар. 
Болалар МТМси билан мактаб педагогларининг ўзаро алоқа ўрнатишларидан 
кўзланган асосий мақсад болаларни замон талабига жавоб берадиган даражада мактаб 
таълимига тайѐрлаш учун ўқув тарбиявий ишлар бўйича мактаб билан МТМ ўртасида 
мустахкам алоқа ўрнатиш, болаларнинг мактабда муваффақиятли ўқиб кетишлари учун 
болалар МТМси ва мактабда олиб борилаѐтган таълим-тарбиявий ишларни чуқур тахлил 
қилиб, бу сохада юқори натижаларга эришишдир. 
Болалар МТМси билан мактаб педагогик ташвиқот, методик ва амалий масалалар 
юзасидан бир-бири билан алоқа боғлайди. Педагогик ташвиқот ишлари болалар МТМси 
мактабга тайѐрлов гурухи тарбиячисининг ва биринчи синфда олиб бориладиган таълим-
тарбиявий ишлар вазифаси билан таништиришни, мактабга тайѐрлов гурухи ва 1-синф 
дастури мазмунини, тайѐрлов гурухи болалари в мактабдаги 1- синф ўқувчиларининг 
ўзига хос хусусиятларини ўрганишни тақозо этади. 
Болалар МТМси билан мактаб ўртасидаги узвий алоқанинг педагогик вазифаси 
МТМнинг тайѐрлов гурухида ва мактабнинг 1-синфида олиб бориладиган таълим-
тарбиявий ишларни амалга оширишдаги фаолият шакллари ва усуллари билан ўзаро 
танишишни тақозо этади. 
Бу масалада МТМнинг тайѐрлов гурухи тарбиячилари мактабнинг 1-синфида олиб 
борилаѐтган дарсларни кўзатадилар ва дарс, машғулотлардан кейин биргаликда 
йиғилишиб уни мухокама қиладилар, айрим методикалар бўйича семинар-практикумларда 
қатнашадилар: илғор тажрибалар билан ўртоқлашиш, брлаларни мактабга тайѐрлаш 
бўйича ѐки 1-синфда болаларга билим бериш бўйича педагогик кенгашларни ўтказадилар. 

---

72 
Болалар МТМси билан мактаб ўртасидаги алоқанинг амалий вазифаси, шундан 
иборатки, бир томондан, ўқитувчи МТМнинг тайѐрлов гурухига бориб ўзининг бўлажак 
ўқувчилари билан танишиб боради, иккинчи томондан, тайѐрлов гурухи тарбиячилари 
ўзларининг собиқ тарбияланувчиларини биринчи синфда қандай ўқиѐтганини ўрганиб 
борадилар. 
Болалар МТМси билан мактаб ўртасидаги узвий алоқа самарали бўлиши учун 
қуйидаги шартларга амал қилиш лозим. МТМ билан мактаб ўртасидаги алоқа изчил 
амалга оширилиб борилиши, у узоқ муддатга мўлжалланган бўлиши, амалга 
ошириладиган ишлар, ҳал қилинадиган масалалар режали тусда бўлиши зарур. 
Ҳамкорлик асосини биргаликда ишлаш бўйича тузилган истиқбол режаси ташкил 
этиб, унда ўзаро алоқанинг бош вазифаси, мазмуни, иш шакллари, вақти, бажариш учун 
жавобгар шахслар кўрсатилиши лозим. 
Мактаб билан МТМ йил давомида манна шундай алоқа ўрнатиб бориши 
натижасида таълим-тарбиявий ишлар яхши натижа беради. 
Болаларни мактаб ўқувчиларига яқинлаштириш шакллари ҳам хилма-хил: мактабга 
экскурсия уюштириш, синф хонасига, кутубхона, байрам эрталиклари ўтказиш ва 
бошқалардир. 
Режалар аниқ, мазмунли бўлса ва оғишмай амалга оширилиб борилса, 
биргаликдаги ишлар бўйича исталган натижаларга, муваффақиятларга эришиш мумкин. 
Бу эса болаларни мактаб таълимига тайѐрлашда, уларнинг мактабда қийналмай ўқиб 
кетишларида яхши самара беради.