SHARQ UYG’ONISH DAVRINING MA’RIFIY QARASHLARI. i
Arab xalifaligida yuz bergan ijtimoiy-siyosiy o‘zgarishlar yagona islom dnining
tarkib topishi madaniy xayotga ham ta‘sir etdi. Anashu madaniy ko‘tarilish butun arab
xalifaligini yaqin va o‘rta sharqni qamrab olganligi uchun ham SHarq uyg‘onish davri
deb ataldi. Bu uyg‘onish davri 9 asrdan boshlab 15-16 asrgacha davom etdi.
Xalifa Xorun ar-Rashid va uning o‘g‘li Al-Ma‘nun davrida Bog‘dodda ―Bayt
ul-Hikma‖ (Donishmandlik uyi) tashkil topdi.
11 asrda Xorazmda ilm fan taraqqiy etadi. Xorazm shohi Ma‘nun 2 o‘z saroyiga
zabardast olimlarni taklif etadi. U tashkil etgan majlis ulamo – ―Ma‘nun akademiyasi‖
deb nom qoldirgan. Bu akademiyaning rivoj topishiga Abu Rayxon Beruniy, Abu Ali
ibn Sino, tarixchi Miskavayh, riyoziyotchi Abu Nasr ibn Iroq, faylasuf Abu Sahl al-
Maishiy, tabib Abul Hayr Hammor kabi olimlar ilmiy ijod bilan shug‘ullanganlar.
Lekin
toju taxt kurash natijasida bu ilm o‘z faoliyatini to‘xtatib olimlar tarqab ketadi.