Termiz davlat universiteti "umumiy pedagogika" kafedrasi umumiy pedagogika fanidan

Tayanch-harakat apparati buzilgan o„quvchilarni korreksion o„qitish. Tayanch-harakat 
apparatlari buzilishining turlari va yuzaga kelish sabablari. 
T
ayanch-harakat 
apparatidagi turli buzilishlar bolalarni o‗qitish va tarbiyalashda muayyan 
muammolarni 
keltirib 
chiqarishi 
mumkin. 
Tayanch-harakat 
apparati 
funksiyalarining buzilishi tug‗ma yoki orttirilgan bo‗lishi mumkin. Tayanch-
harakat apparati patologiyasi quyidagi turlarga ajratiladi: 
1) nerv tizimining kasallanishi (bolalar serebral paralichi (BSP), 
poliomielit); 
2) tayanch-harakat apparatining tug‗ma patologiyasi; sonning tug‗ma 
chiqqanligi; bo‗yin qiyshiqligi; qiyshiq oyoqlik va oyoqning boshqa 
nuqsonlari; umurtqa pog‗onasi rivojlanishidagi nuqsonlar (skolioz); qo‗l yoki 
oyoqlarning rivojlanmaganligi va nuqsonlari; qo‗li barmoqlarining anomal 
rivojlanishi; artrogripoz (tug‗ma mayiblik); 
3) orttirilgan kasalliklar va tayanch-harakat apparatining zararlanishi; orqa 
miya, bosh miya va qo‗l-oyoqlarning travmatik jarohatlanishi; poliatrit; skelet 
kasalliklari (tuberkulez
, 
suyaklardagi shishlar, osteomielit), skelet tizimi 
kasalliklari (raxit, xondodistrofiya
). 
Tayanch-harakat apparati patologiyasi bo‗lgan bolalarda asosiy buzilish 
harakatlanishdagi nuqson hisoblanadi. Bunday nuqsonlarga ega bolalarning 89 
% ini serebral paralichli bolalar tashkil etadilar. Ularda harakat buzilishi psixik 

---

va nutqiy buzilishlar bilan birga namoyon bo‗ladi. Shu bois bu kabi bolalar 
nafaqat davolash va ijtimoiy yordamga, balki psixologik-pedagogik va 
logopedik korreksiyaga ham muhtoj bo‗ladilar. 
Harakatlanish buzilishlari o‗rtacha darajada bo‗lgan bolalar yurishni 
o‗rganib olsalarda, biroq, shonch bilan yura olmaydilar, ular uchun maxsus 
moslamalar zarur. Harakatlanish buzilishining yengil shaklida bolalar uyda va 
ko‗chada mustaqil, qo‗rqmay yura oladilar, o‗zlariga to‗la xizmat ko‗rsatadilar.