Termiz davlat universiteti topografiya asoslari va kartografiya


Astrolyabiya bilan ishlash



Download 1,41 Mb.
Pdf ko'rish
bet75/114
Sana16.09.2021
Hajmi1,41 Mb.
#176049
1   ...   71   72   73   74   75   76   77   78   ...   114
Bog'liq
topografiya asoslari va kartografiya

 
Astrolyabiya bilan ishlash 
Astrolyabiya (usturlab ) gorizontal burchaklarni ulchash uchun kadimdan ishlatilib kerlingan 
asbobdir. Xozirgi vaktda astrolyabiya asosan maktablarda yunalishlarning azimut 
burchaklarini , rumblarini va 2 -yunalish orasidagi burchaklarni aniklashda ishlatiladi. 
Astrolyabiya 360° ga bulingan limb doirasidan, yunalishini aniklovchi alidada (unda xam 
kuz va prerdmert dioptirlari bor) va alidada ustiga urnatilgan kompasdan tuzilgan. 
Alidadagi dioptr ishlatilmagan vaktda kompas ustiga bukib kuyiladi. Limb doirasini 
gorizontal xolatga kerltirish uchun gorizontal adilak urnatilgan. Astrolyabiyani dalada 
shtativ ustiga urnatiladi, asbobni markazlashtirish uchun, ya'ni nukta ustiga kerltirish uchun 
shovundan foydalaniladi. Astrolyabiya bilan joyda yunalishlar azimutno`y va ichki 
burchaklarni ulchash uchun kuyidagi ishlar bajariladi: 
1) asbob berlgilangan joyga urnatilib, adilak yordamida limb gorizontal xolatga kerltiriladi; 
2) Astrolyabiya shovun yordamida markazlashtiriladi; 
3) Asbob orierntirlanadi, buning uchun kompas strerlkasining shimol uchi limb doirasidagi 
0°-ni, janub uchi 180°-ni kursatadigan xolga kerltiriladi. 
Bu ishlar bajarilgandan keryin alidadaning kuz dioptiridan karab prerdmert dioptri 
yunalishiga urnatilgan verxaga yunaltiriladi. Bunda prerdmert dioptrining urtasidan 
utkazilgan ip verxaga tugri kerlishi kerrak. Shundan keryin limbdagi 0° -yunalishdan 
berlgilangan yunalishgacha bulgan gorizontal burchak xisoblanadi, Bu burchak joyda 
yunalishning magnit azimuti buladi. 
Astrolyabiya yordamida joyda ichki burchaklar, ya'ni bir nuktadan chikkan 2-yunalishning 
gorizontal proerktsiyalari orasidagi burchak kuyidagicha ulchanadi. 
M: VAS burchak ulchanishi 
  
kerrak deryaylik: buning uchun 
astrolyabiya     A-      nuktaga 
  
urnatilib, avval ung  
tomondagi-yunalishining                           
magnit azimutidan AV-yuna- 
lishning magnit azimuti ayriladi,  
natijada {3-burchak aniklaniladi. 
Bazan ichki burchaklarni ulchashda  
ung tomondagi yunalishning magnit  
azimuti chap tomondagi yunalish magnit azimutidan kichik bulib kolishi mumkin. 
 

Download 1,41 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   71   72   73   74   75   76   77   78   ...   114




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish