Termiz davlat universiteti tojik filologiyasi va sharq tillari kafedrasi

Shaxs-son qo’ahimchalari

جمع koplik	مفرد birlik	shaxslar
يم – im	م – am	1
ید – id	ی – i	2
ند – and	د – ad	3

Bog‘lamaning to‘liq shakli tuslanganda shaxs-son qo‘shimchalarini oladi. Jumla avvalida kishilik olmoshlari qo’llaniladi:

Kishilik olmoshlari

جمع koplik	مفرد birlik	shaxslar
ما – mo- biz	من – man- men	1
شما – sho’mo- siz	تو – to’- sen	2
آنها – onho- ular	او – u- u	3

من دانشیار هستم man doneshyor hastam – Men o’qituvchisiman.

تو دانشیار هستیto’ doneshyor hasti – sen o’qituvchisan.
او دانشیار استu doneshyor ast –sen o’qituvchidir
ما دانشیار هستیمmo doneshyor hastim – biz o’qituvchimiz
شما دانشیار هستیدsho’mo doneshyor hastid – siz o’qituvchisiz.
آنها دانشیار هستند onho doneshyor hastand – ular o’qituvchidirlar

3. 
   Bog’lamaning inkor shakli.
   

Bo‘lishsizlik shaklida esa هست hastdan oldin نه na inkor yuklamasi keladi.

من دانشیارنیستم man doneshyornistam – Men o’qituvchimasman.
تو دانشیار نیستیto’ doneshyornisti – sen o’qituvchimassan.
او دانشیار نیستu doneshyor niast –sen o’qituvchi emas
ما دانشیار نیستیمmo doneshyor nistim – biz o’qituvchimasmiz
شما دانشیارنیهستیدsho’mo doneshyornistid – siz o’qituvchimassiz.
آنها دانشیارنیستند onho doneshyornistand – ular o’qituvchi emasdirlar

hastim, nistim	هستيم، نيستيم	hastam, nistam	هستم ،نيستم
hastid, nistid	هستيد، نيستيد	hasti, nisti	هستی، نيستی
hastand, nistand	هستند، نيستند	hast, nist	هست،نيست

4. 
   Bog’lamaning mustaqil lug’aviy ma’nosi.
   

Bog‘lama mustaqil leksik ma’no ham ifodalaydi. Bunda ست hast – bor, mavjud ma’nolarini bildiradi.
در تبريز استاين مهندس in mo‘handes dar tabriz ast – Bu muhandis Tabrizdadir.
من امروز در ميدان هستم. man emruz dar meydon hastam – Men bugunmaydondaman.
Amaliy mashg‘ulot uchun topshiriqlar

21- mashq. Quyidagi gaplarni o‘qing va ko‘chirib yozing.
من تشنه هستم. تو با ساسان دوست هستی. آسمان پر از ستاره است. ما نويسنده هستيم. شُما روس هستيد.آنها مهندس هستند. راهرو دراز است. من با ساسان آشنا هستم. شما نويسنده هستيد. ما مرد هستيم. آن ديوار نيست. او اُستاد نيست. شما نويسنده نيستيد. آنها دوست نيستند. اين نان نيست. من ايرانی نيستم. اين زبان آسان نيست. – نه، اين زبان آسان است. اِمشب هوا سرد نيست. – نه، هوا سرد است. آنها مهندس نيستند. – نه آنها مهندس هستند. ما با آنها آشنا نيستيم . – نه ، آشنا هستيم.

Quyidagi so’zlarni ast bog’lamasi bilan tuslang.

ساسان، دوست، تشنه، نویسنده، روس، مهندس، دراز، آشنا، مرد، آُستاد، آیرانی.