Termiz davlat universiteti texnika fakulteti

Quyidagi shartlarga amal qilinganda yuk tashishga yo’l qo’yiladi: 
Haydovchiga tevarak – atrof ko’rinishini cheklamasa; 
Transport vositasini boshqarishniqiyinlashtirmasa va muvozanatini buzmasa; 
Tashqi  yoritish  asboblari  va  yorug’lik  qaytargichlarini,  davlat  raqami  belgilarini  va 
taniqlik  belgilarini,  shuningdek,  ishoralarni  va  qo’l  bilan  beriladigan  ishoralarini 
ko’rishni to’smasa; 
SHovqin solmasa, chang ko’tarmasa, yo’lni va atrof muhitni iflos qilmasa. 
Agar yukning joylashuvi va holati qayd etilgan talablarga javob bermasa, haydovchi 
yuqorida sanab o’tilgan qoidalar buzilishini bartaraf etish choralarini ko’rishi, uning 
iloji bo’lmasa, bundan keyingi harakatlanishni to’xtatishi shart. 
Transport vositasining gabaritlaridan oldi yoki orqa tomonga 1 metrdan, gabarit 
chiroqlarining chetki qismidan 0,4 metrdan ortiq chiqib turgan yuk ushbu Qoidalarning 
28.3.  bandiga  muvofiq,  “Katta  o’lchamli  yuk”  belgisi  bilan  belgilanishi,  qorong’i 
vaqtda  va  yetarlicha  ko’rinmaydigan  sharoitda  esa  bunga  qo’shimcha  qilib,  oldi  oq 
chiroq yoki yorug’lik qaytargich, orqasi  qizil chiroq  yoki yorug’lik qaytargich bilan 
belgilanishi kerak. 

---

58 
 
O’ta og’ir, katta o’lchamli va xavfli yuklarni tashish, gabarito’lchamlari yukli 
yoki yuksiz holda eni 2,5 metrdan va yo’l satxidan 4 metrdan, uzunligi bitta tirkama 
bilan  20  metrdan  ortiq  bo’lgan  yoxud  yuki  transport  vositasining  orqa  nuqtasidan 2 
metrdan  ortiq  chiqib turgan  transport  vositalarining, ikki  yoki undan ortiq    tirkamali 
avtopoezdlarning  harakatlanishi  uchkn  DAN  organlarining  ruxsatnomasi  bo’lishi 
kerak.[14] 
Velosiped va aravalar harakatlanishi, shuningdek, hayvonlarni haydab  o’tishga 
doir qo’shimcha talablar 
Yo’lda  velosiped,  aravani  boshqarish,  hayvonlarni  haydab  o’tish  yoki  ularni  minib 
o’tish 14 yoshga to’lgan, mopedni boshqarish esa 16 yoshga to’lgan shaxslarga ruxsat 
etiladi. 
Velosipedlar,  mopedlar,  aravalarni  boshqarish,  hayvonlarni  minib  borish  yoki 
haydab ketish paytida yo’lning chetgi o’ng bo’lagida imkoni boricha o’ng tomonidan 
bir qator bo’lib harakatlanishga yo’l qo’yiladi. Agar piyodalarga xalaqit bermasa, yo’l 
yoqasida ham haraktlanishga ruxsat etiladi. 
Yo’lning qatnov qismida harakatlanishda velosipedchilar, aravalar jamlanmasi, 
minib  olingan  hayvonlar  guruhlari  va  haydab  ketilayotgan  hayovonlar  to’dasi,  yo’l 
harakati  xavfsizligini  tahminlaydigan  hamda  ularni  quvib  o’tishni  osonlashtiradigan 
guruhlarga bo’linishi kerak. 
Velosiped  tovush  bergich  moslamasi  bilan  jihozlangan  va  uning  tormozi  soz 
bo’lishi zarur. Qorong’i vaqtda va yetarli ko’rinmaslik sharoitida  velosipedning old 
tomoniga  oq  rangli,  orqa  tomoniga  qizil  rangli  chiroqcha  yoki  qizil  rangli  nur 
qaytargich, yon tomonlariga esa zarg’aldoq yoki qizil rangli nur qaytargich o’rnatilishi 
kerak. 
Velosiped va moped xaydovchilariga quyidagilar tahqiqlanadi: 
Rulni  bir  qo’lda  ushab  harakatlanish  (manyovrdan  oldin  ishoralar  berish  bundan 
mustasno); 
Yo’lovchi tashish (ishonchli oyoq qo’ygich bilan jihozlangan qo’shimcha o’rindiqda 7 
yoshgacha bo’lgan yo’lovchini tashish bundan mustasno); 
Gabaritdan bo’yiga va eniga 0,5 metrdan ortiq chiqib turgan yoki boshqarishga xalaqit 
beradigan yuklarni tashish; 
Velosiped yo’lkasi bo’lgani holda yo’lning qatnov qismida harakatlanish; 
Tramvay  harakatlanadigan  yo’llarda  va  tegishli  yo’nalishdabo’lagi    bittadan  ko’p 
bo’lgan yo’llarda chapga burilish yoki qayrilib olish; 
Velosipedlarni  va  mopedlarni  shatakka  olish,  shuningdek,  ularni  shatakka  olishda 
foydalanish, (velosiped yoki mo’edlarga mo’ljallangan tirkamalar bundan mustsano). 
CHorrahadan tashqaridagi harakat tartibga solinmaydigan joyda velosiped yo’lkasida 
borayotgan  velosiped  va  moped  haydovchilari  bu  yo’lka  bilan  kesishgan  yo’llarda 
harakatlanayotgan transport vositalariga yo’l berishlari kerak. 
Ot – aravalarda orqaga tisarilib ketishga yo’l qo’ymaydigan tirgaklar va uni to’xtatib 
turadigan moslama bo’lishi kerak. 

---

59 
 
Qorong’i  vaqtda  va  yetarli  ko’rinmaslik  sharoitida  yo’lda  harakatlanayotgan    ot  – 
aravaning old tomoniga oq  rangli chiroqcha  yoki ikkita nur qaytargich, orqa tomoniga 
esa qizil rangli chiroqcha yoki ikkita nur qaytargich o’rnatilishi kerak. 
Yondosh hududdan yoki ikkinchi darajali yo’ldan ko’rinish cheklangan joylarda  yo’lga 
chiqayotgan arava haydovchisi hayvonlarning jilovini qo’yib yubormasligi kerak. 
Uy  hayvonlari  yo’llarda  asosan  kunning  yorug’  vaqtida  haydab  boriladi.  podachilar 
hayvonlarni mumkin qadar yo’lning o’ng chetidan olib yurishlari kerak. 
Temir  yo’l  kesishmalari  orqali  o’tishda  podachilar  sonini  hisobga  olgan  holda 
hayvonlar podasi xavf – xatarsiz haydab o’tilishi tahminlanadigan to’dalarga bo’linishi 
lozim. 
Aravani  boshqarayotgan,  hayvonlarni  minib  yoki  haydab  ketayotgan  shaxslarga 
quyidagilar taqiqlanadi: 
Yo’llarda hayvonlarni nazoratsiz qoldirish; 
podani  temir  yo’ldan  va  yo’lda  maxsus  ajratilmagan  joylardan,  shuningdek,  ruxsat 
etilgan joylarda esa qorong’i vaqtda va yetarli ko’rinmaslik sharoitida haydab o’tish; 
Hayvonlarni mukammal qo’lamali yo’llardan haydab borish; 
Ko’kalamzorlashtirilgan  joylarda  (yo’l,  yo’l  yoqasi,  ajratuvchi  bo’lak  va  h.  k.) 
hayvonlarni boqish va bog’lab qo’yish. 
 
 
Mexanik  transport  vositalari  va  tirkamalari,  ularning  texnik  holatidan  qathiy 
nazar,  xarid  qilingan  yoki  bojxona  rasmiylashtirilgan  vaqtdan  boshlab  10  kun 
mobaynida YHXB da ro’yxatdan o’tkazilishi kerak. 
Mexanik  transport  vositalari  (tramvay,  trolleybuslardan  tashqari)  va  tirkamalarning 
ko’zda tutilgan joylarida tegishli namunadagi raqam belgilari o’rnatilgan bo’lishi shart. 
Avtomobilda esa old  ‘eshoynaning o’ng tomonidagi yuqori burchagiga davlat texnik 
ko’rigidan o’tganligi haqidagi talon ham o’rnatilishi kerak. 
Yuk  avtomobillari,  tirkamalar  (engil  avtomobillar  va  mototsikllar  tirkamalaridan 
tashqari) va avtobuslar (mikroavtobuslardan tashqari) kuzovining orqa devoriga uning 
raqam  belgisi  va  harfi  yozilishi  kerak.  Raqamning  balandligi  300  mm,  raqamlar 
kengligi  120  mm,  chiziqning  yo’g’onligi  30  mm,  harflar  balandligi  esa  raqam 
o’lchamlarining 2/3 qismiga teng bo’lishi lozim. 
Tramvay  va  trolleybuslarga  tegishli  tashkilot  tomonidan  ro’yxatga  olingan  raqamlar 
yoziladi. 
Transport vositalariga quyidagi ko’rinishda bo’lgan taniqlik belgilari o’rnatilishi kerak: 
“