Termiz davlat universiteti texnika fakulteti

3. Mototsikl boshqarishni o’rganuvchi  
A. 16 yoshga 
B. 15 yoshga 
V. 12 yoshga 
D. 18 yoshga 
 
4. Qattiq ulagichli qurilmaning davlat standarti talablariga mos bo’lishi kerakmi. 
A.xa 
B. SHart emas 
V.xoxishga qarab 
D.10 metr bqlishi kerak 
 
5.  Yo’lda  velosiped,  aravani  boshqarish,  hayvonlarni  haydab  o’tish  yoki  ularni 
minib o’tish  yoshga to’lgan 
A. 14 yoshga to’lgan  
 
V. 13 yoshga to’lgan 
B. 15 yoshga to’lgan  
 
D. 16 yoshga to’lgan 
 
 
10 -Mavzu. Transport vositalaridan foydalanishni ta`qiqlovchi  shartlar. 
 
Reja. 
1. Transport vositalaridan foydalanishni taqiqlovchi shartlar. 
2. Boshqaruv qurilmasi 
3. Tashqi yoritgichlar 
4. Oyna tozalagich va oyna yuvgichlar. Shinalar. 
 
Tayanch  iboralar:
 
Tormoz  tizimi    nosozliklari  bo’yicha  taqiqlovchi  shartlar. 
Boshqaruv  qurilmasi  va  tashqi  yoritgichlar  bo’yicha  taqiq-lovchi  shartlar.  Oyna 
tozalagich, shinalar,  dvigatel bo’yicha va boshqa taqiqlovchi shartlar. 

---

64 
 
 
Transport vositalaridan foydalanishni taqiqlovchi shartlar. 
Tormoz tizimi 
Tormoz  tizimining  tuzilishi  o’zgartirilsa,  ishlab  chiqargan  korxona  talabiga  mos 
kelmasa yoki transport vositasining shu turida ko’zda tutilmagan tormoz suyuqligi yoki 
boshqa qismlar qo’llanilsa. 
Ishchi tormoz tizimining samaradorligi quyidagi meyyorlar talabini taminlamasa: 
 
№ 
Transport vositasi turi 
Tormoz yo’li (ko’pi bilan) metr hisobida 
1982  yil  1.01  dan  ishlab 
chiqarila boshlangan 
1981  yil 1.01 dan oldin  ishlab 
chiqarila boshlangan 
Aslahalangan 
holda 
To’la vaznda 
Aslahalangan 
holda 
To’la vaznda 
1 
Engil  avtomobillar  va 
ularning  yuk  tashishga 
moslashtirilgan turlari 
12.2 
12.9 
14,5 
16,2 
Ular shatakka olganda 
13,6 
16,5 
14,5 
16,5 
2 
Avtobuslar: 
To’la  vazni  5  tonna  va 
undan kam bo’lgan 
13,6 
17,0 
18,7 
21,2 
To’la  vazni  5  tonnadan 
kam bo’lgan 
16,8 
17,4 
19,9 
21,2 
3 
Yuk avtomobillari 
To’la vazni 3,5 tonna va 
undan kam bo’lgan 
15,1 
19,0 
19,0 
23,0 
To’la vazni 3,5 tonnadan 
12  tonnagacha  va  12  t. 
bo’lgan 
17,3 
20,1 
18,4 
23,0 
To’la vazni 12 tonnadan 
ortiq bo’lgan 
16,0 
19,7 
17,7 
23,0 
4 
Avtopoezdlar shatakchi transport vositasi bilan: 
To’la vazni 3,5 tonna va 
undan kam bo’lgan 
17,7 
21,8 
22,7 
25,0 
To’la vazni 3,5 tonnadan 
12  tonnagacha  va  12  t. 
bo’lgan 
18,8 
21,3 
22,1 
25,0 
To’la vazni 12 tonnadan 
ortiq bo’lgan 
18,4 
20,8 
21,9 
25,0 
5 
Ikki g’ildirakli mototsikl 
va mo’edlar 
7,5 
7,5 
7,5 
7,5 
6 
Kajavali mototsikllar 
8,2 
8,2 
8,2 
8,2 
 
 
Izoh:  1.  Ishchi  tormoz  tizimining  samaradorligi  davlat  namunasiga  muvofiq  boshqa 
o’lchamlar bilan ham belgilanishi mumkin. 

---

65 
 
2. Ishchi tormoz tizimi – yo’lning beton, asfaltbeton, quruq, toza tekis qo’lamali, yotiq 
qismida tormozlash boshlanganvaqtdagi tezligi avtotransport vositalari uchun soatiga 
40 km, mototsikl, mopedlar uchun soatiga 30km bo’lganda sinovdan o’tkaziladi. Agar 
haydovchi  tormozlash  vaqtida  to’g’ri  yo’nalishni  saqlash  uchun  harakatlanish  izini 
o’zgartirishga majbur bo’lsa yoki to’g’ri chiziqli harakati buzilsa, sinov natijalari bekor 
qilinadi. 
1.3. Gidravlik tormoz uzatmasining zichligi (germetikligi) buzilgan bo’lsa. 
1.4.  Pnevmatik  tormoz  uzatmasining  zichligi  buzilishi  natijasida  havo  siquvchi 
moslama  (kompressor)  ishlamay  turganda  va  boshqaruv  qismlari  ulanmaganda  –  30 
daqiqada, ulanganda – 15 daqiqada tizimdagi havo bosimi 0,05 M’ (0,5kg/sm
2
)dan ko’p 
asayishiga sabab bo’lsa. 
1.5. Tormoz uzatmasidagi havo bosimini o’lchaydigan asbob (monometr) ishlamasa. 
1.6.  To’xtab  turish  tormoz  tizimi  transport  vositalarini  quyidagi  joylarda  harakatsiz 
holatda ushlab tura olmasa: 
To’la vazndagi transport vositalarini 16 foizdan kam bo’lmagan qiyalikda; 
Aslahalangan  holatdagi  yengil  avtomobillar,  ularning  yuk  tashishga  moslashtirilgan 
turlari, shuningdek, avtobuslarni 23 foizdan kam bo’lmagan qiyalikda; 
Aslahalangan  holatdagi  yuk  avtomobillari  va  avtopoezdlarni  31  foizdan  kam 
bo’lmagan qiyalikda. 
Izoh:  To’xtatib  turish  tormoz  tizimi  sinovdan  o’tkazilayotganda  yurgizgich 
transmissiyasidan ajratilgan bo’lishi kerak. 
1.7.  Qulflovchi  moslama  to’xtatib  turish  tormoz  tiziminig  dastagi  (richagi)ni  ushlab 
tura olmasa.[15]