|
- diniy aqidaparastlikni targ‘ib qiluvchi videomahsulotlarning namoyish
etilishiga qarshi qonuniy choralar ko‘rish;
- diniy mavzudagi kitoblar, risolalar va boshqa turdagi matbaa asarlarida
e’tiqodga ko‘r-ko‘rona mukkasidan ketish, bevosita va bilvosita milliy va
diniy mahdudlik, aqidaparastlik targ‘ib etilishining oldini olish;
- viloyatlar markazlarida diniy adabiyotlar sotuviga ixsoslashtirilgan maxsus
do‘konlar tashkil etish, sotilayotgan diniy adabiyotlar mazmunini nazoratga
olish kabi muhim chora-tadbirlar belgilab berilgan.
«Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar to‘g‘risida»gi Qonunning 19-
moddasida diniy ekstremizm, separatizm va aqidaparastlik g‘oyalari bilan
yo‘g‘rilgan matbaa nashrlar, kino, foto, audio, video mahsulotlari va shu kabi
boshqa mahsulotlarni tayyorlash, saqlash va tarqatish muayyan javobgarlikka olib
kelishi mumkinligini nazarda tutadi. Jumladan, Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi
kodeksning 184
2
-moddasiga asosan Diniy mazmundagi materiallarni tarqatish
maqsadida qonunga xilof ravishda tayyorlash, saqlash, O‘zbekiston Respublikasi
hududiga olib kirish yoki tarqatish, fuqarolarga eng kam oylik ish haqining yigirma
baravaridan yuz baravarigacha, mansabdor shaxslarga esa – ellik baravaridan yuz
ellik baravarigacha miqdorda jarima solishga sabab bo‘lishi nazarda tutilgan.
SHuningdek, ma’muriy jazo qo‘llanilganidan so‘ng bir yil davomida xuddi
shunday qilmish takroran sodir etilsa, Jinoyat kodeksining 244
3
-moddasiga asosan
eng kam oylik ish haqining yuz baravaridan ikki yuz baravarigacha miqdorda
jarima yoki uch yilgacha axloq tuzatish ishlari bilan jazolanadi.
O‘zbekiston Respublikasi hududida tarqatish maqsadida tayyorlanadigan
diniy mazmundagi mahsulotlarni ekspertizadan o‘tkazishda ularning mohiyati
davlatimiz siyosati, milliy istiqlol g‘oyasi va diniy ta’limotlarga zid emasligi,
bunday mahsulotlarga qay darajada ehtiyoj mavjudligi, ular diniy da’vat va
missionerlikka, aholi o‘rtasida ixtilof va ziddiyatlar kelib chiqishiga sabab
bo‘lmasligiga alohida e’tibor qaratiladi.
Ma’lumki, O‘zbekiston dunyoviy davlat hisoblanadi. SHu bois qonunga
xilof tarzda dinga dav’at etish, undash ta’qiqlanadi. Ma’muriy javobgarlik
to‘g‘risidagi kodeksning 202
1
-moddasiga muvofiq, O‘zbekiston Respublikasida
g‘ayriqonuniy nodavlat notijorat tashkilotlari, oqimlar, sektalar faoliyatida
132
qatnashishga undash – eng kam ish haqining ellik baravaridan yuz baravarigacha
miqdorda jarima solishga yoki o‘n besh sutkagacha muddatga ma’muriy qamoqqa
olishga sabab bo‘ladi. Jinoyat kodeksining 216
1
-moddasiga muvofiq, yuqoridagi
qonunbuzarlik ma’muriy jazo qo‘llanilganidan keyin sodir etilgan bo‘lsa, eng kam
ish haqining yigirma besh baravaridan ellik baravarigacha miqdorda jarima yoki
uch yilgacha axloq tuzatish ishlari yoxud olti oygacha qamoq yoki uch yilgacha
ozodlikdan mahrum qilish bilan jazolanadi.
Biron-bir fuqaro o‘zining dinga, dinga e’tiqod qilishga yoki e’tiqod
etmaslikka, ibodat, diniy rasm-rusumlar va marosimlarda qatnashish yoki
qatnashmaslikka, diniy ta’lim olishga o‘z munosabatini belgilayotgan paytda uni u
yoki bu tarzda majbur etishga yo‘l qo‘yilmaydi.
Bu haqida Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksning 241-moddasida
ham aytib o‘tilgan bo‘lib, diniy ta’limotdan saboq berish tartibini buzganlik uchun
ma’muriy javobgarlik belgilangan. Mazkur moddaga ko‘ra, «Maxsus diniy
ma’lumoti bo‘lmay turib va diniy tashklot boshqaruvi markaziy organining
ruxsatisiz diniy ta’limotdan saboq berish, xuddi shuningdek, xususiy tartibda diniy
ta’limotdan saboq berish» ma’muriy huquqbuzarlik hisoblanib, bunday harakat
uchun eng kam ish haqining besh baravaridan o‘n baravarigacha miqdorda jarima
solishga yoki o‘n besh sutkagacha muddatga qamoqqa olish jazosi belgilanadi.
Agar biror shaxs bunday qilmish uchun ma’muriy javobgarlikka tortilgandan
so‘ng bir yil davomida takroran shunday harakatni sodir etsa, Jinoyat kodeksining
229
2
-moddasiga asosan eng kam ish haqining ellik baravaridan yuz baravarigacha
miqdorda jarima yoki uch yilgacha axloq tuzatish ishlari yoxud olti oygacha
qamoq yoki uch yilgacha ozodlikdan mahrum qilish bilan jazolanishi ko‘zda
tutilgan. SHunday ekan, xususiy tartibdagi diniy ta’lim javobgarlikka asos bo‘ladi.
Bundan tashqari, milliy, irqiy, etnik yoki diniy adovat qo‘zg‘atish (156-
moddA), jamoat birlashmalari yoki diniy tashkilotlarni qonunga xilof ravishda
tuzish (216-moddA), g‘ayriqonuniy jamoat birlashmalari va diniy tashkilotlar
faoliyatida qatnashishga undash (216
1
-moddA), diniy tashkilotlar to‘g‘risidagi
qonun hujjatlarini buzish (216
2
-moddA), diniy ta’limotdan saboq berish tartibini
buzish (229
2
-moddA), jamoat xavfsizligi va jamoat tartibiga tahdid soladigan
materiallarni tayyorlash yoki tarqatish (244
1
-moddA), diniy ekstremistik,
separatistik, fundamentalistik yoki boshqa taqiqlangan tashkilotlar tuzish, ularga
rahbarlik qilish, ularda ishtirok etish (244
2
-moddA) kabi jinoyatlar uchun jinoiy
javobgarlik belgilangan.
133
Demak, diniy ekstremizm va u bilan bog‘liq holda sodir etiladigan
jinoyatlarning oldini olish uchun eng avvalo, kishilarni, ayniqsa, yoshlarni huquqiy
savodxonligini oshirish muhim ahamiyat kasb etadi.
Xulosa qilib aytganda, respublikamizda diniy ekstremizm va terrorizmga
qarshi kurashning o‘ziga xos huquqiy mexanizmi fuqarolarning huquq va
erkinliklarini kafolatlash, diniy ta’lim tizimini takomillashtirish, diniy mazmundagi
materiallarni tayyorlash va tarqatishni tartibga solish, shuningdek, din bilan bog‘liq
turli nizolarning oldini olish orqali yurt tinchligi va xavfsizligini ta’minlashda
o‘ziga xos xizmat qilmoqda.
Do'stlaringiz bilan baham: |
