Termiz davlat universiteti tarix fakulteti 3-bosqich 301-guruh talabasi mallayev dilshodning

TEMURIYLAR DAVLATIDAGI DINIY VA QOZIXONA UNVONLARI.

Amir Temur o‘n ikki narsani o‘ziga shior qilib olib, saltanat martabasiga erishdi. Shu o‘n ikki tuzuk yordamida mamlakatni qo‘lida tutib, saltanatini boshqardi va saltanat taxtiga zebu ziynat berdi. Shuning uchun Amir Temur “mening nomdor baxtiyor farzandlarim va mamlakatlarni zabt etguvchi iqtidorli nabiralarimga yo‘l-yo‘rig‘im shu, Ular ham ushbu tuzukka amal qilsinlar. Mening va o‘zlarining davlatu saltanatlarini ehtiyot qilsinlar” deb 12 tuzukni keltirib o’tgan.

Sard – boshliq, rais. musulmon peshvolaridan.
Mutavalli – vaqf mulki va undan keladigan daromadga vasiylik qiluvchi, uni taqsimlovchi diniy mansabdor.
Muftiy – fatvo beruvchi, diniy masalalarda qaror chiqaruvchi diniy mansabdor.
Muhtasib – (nazorat qiluvchi) davlatda islom marosimlari, urf odatlari, shariat qonunlari bajarilishini nazorat qiluvchi mansabdor.
Shayxulislom – Musulmon jamoasining boshlig’i.
Mudarris – (Dars beruvchi) Madrasa o’qituvchisi.
Shayxul-ul islom -oliy diniy unvon. X-asrdan biror faqih yoxud sufiyga nisbatan ishlatilgan. XIII-asrdan keyin muntazam qo’llangan. Shialikka mansub diniy boshqarma rahbari ham SHayx ul islom unvon bilan yuritiladi. Sunniylik mansub boshqarmalarning rahbarlar muftiy unvoniga ega.
Muftiy(arabcha-fatvo beruvchi)-musulmonlarda oliy lavozimli ruhoniy. Muftiy diniy huquqiy masalalarni izohlash , talqin qilish,shariatni tatbiq etish borasida huquqqa ega .
Qozi –(arab –ijro etuvchi, hukm chiqaruvchi )-musulmon davlatlarida hukmdor tomonidan tayinlanib, shariat asosida sud vazifasini bajaruvchi, sudya, shariy mahkama raisi. Dastlab qozilarni Muhammad payg’ambar,undan keyin xalifa Umar tayinlagan.
Sayyid (arab- janob )Muhammad payg’ambar(s.a.v)avlodlariga kishining unvon. Arablar islomga qadar qabilaning saylanadigan rahbarlari unvon- boshliq, masul shaxs degan ma’noni anglatgan.
Mashoyixlar –yani shayxlar.