Tеrmiz davlat univеrsitеti tabiiyot-gеografiya fakultеti biologiya ta'lim yo’nalishi

Endoplazmatik  retikulum  (ER).  Ular  kanalcha,  pufakcha  sisternachalardan,  konus  va 

yarim  shar  shaklidagi  tutashgan  tanachalardan  iborat  bo'lgan,  tutashgan  to'r  sistemasini  hosil 

qiladi.  U  juda  keng  tarqalgan  membrana  tuzilmasidir.  Membranasi  5-7  nm  qalinlikda,  ichki 

diametri esa 30-50 nm. Ichki qismi suyuqlik bilan to'lgan (I.5-rasm). 

Ularning yuzasi silliq yoki donador bo'ladi. Agarda ER yuzasida ribosomalar saqlasa ular 

donador,  saqlamasa  silliq  ER  deyiladi.  Silliq  ER  membranasida  asosan  uglevodlar,  lipidlar  va 

terpenoidlar  hosil  bo'lsa,  donador  membranalarda  oqsil,  fermentlar  sintezlanadi.  Shuningdek 

donador ER membranalarida membrana qismlari hamda fermentlar sintezlanib ular o'z navbatida 

hujayra qobig'i polisaxaridlarining sintezlanishida ham qatnashadi. ER membranalaraning yuzasi 

boshqa  organoidlar  yuzasidan  katta  bo'lib  uning  o'zi  hujayraning  16%  hajmini  egallaydi. 

Ularning yuzasida ribosomalar joylashab oqsillar sintezini ta'minlaydi (I.6-rasm).  

Uning  membranasi  yadro  membranasi  va  ichki  muhitdagi  moddalar  almashinuvini 

boshqaradi.  Endoplazmatik  to'rlar  bir-birlari  bilan  plazmodesma  iplari  bilan  tutashib  umumiy 

hujayralararo va organoidlararo moddalar almashinuvini ro'yobga chiqaradi.