|
II. Ўқув фанининг мақсади ва вазифаси
Фанни ўқитишнинг мақсади – талабаларга материк ва океанларнинг вужудга келиши, ривожланиши, тузилиши, таркибий қисмлари, рельефи, иқлими, сувлари, тупроқлари, ўсимликлари ва ҳайвонот дунёсини, ландшафтлар, табиий комплекслар ҳосил бўлишида рўй берадиган ҳодисалар, жаҳон мамлакатлари иқтисодиётининг ихтисослашуви ва районлаштириш, минтақалар иқтисодиётининг тармоқлар ва ҳудудий таркиби, ижтимоий-иқтисодий ривожланиш хусусиятларига, Ўрта Осиё минтақасида “табиат-аҳоли-хўжалик” тизими доирасида табиий-географик, геоэкологик, ижтимоий-иқтисодий ва сиёсий жараёнларнинг ривожланиш қонуниятлари ва уларни бошқариш масалаларига оид билим ва кўникмалар беришдан иборат.
Фаннинг вазифаси:
- талабаларга умумий табиий географик қонуниятлар, сабаб ва оқибат боғланиши орқали материклар ва океанлардаги воқеа ва ҳодисаларни келиб чиқиши хусусиятлари, ривожланиш тарихи ва инсон таъсирида ўзгаришлари, дунё сиёсий картасининг шаклланиши, табиий ресурслар ва уларнинг жаҳон мамлакатлари, минтақалари буйича тақсимланиши, жаҳон аҳолиси ва унинг жойлашув хусусиятлари, мамлакатларининг геосиёсий тизими ҳамда ижтимоий-иқтисодий ривожланишига кўра турларини ўргатиш;
- талабаларга минтақа ривожланишининг табиий-географик қонуниятлари, сабаб-оқибатлари, геоэкологик ривожланиш муаммолари ҳақида;
- Ўрта Осиё давлатларининг табиати, географик ўрни, табиий шароит ва табиий ресурс салоҳияти, аҳолиси, миллий иқтисодиёт тараққиётини белгилаб берувчи тармоқларни ривожланиши, давлатларнинг ўзаро интеграция жараёнларининг географик жиҳатлари ҳақида;
- Ўрта Осиё давлатларининг умумжаҳон ва регионал миқёсларда меҳнат тақсимотида тутган ўрни ва аҳамиятини баҳолаш, минтақа геосиёсий вазияти, иқтисодий, ижтимоий сиёсий ривожланиш муаммолари, давлатлар амалга ошираётган бозор ислоҳотлари ҳақида назарий ва амалий билим бериш ҳамда кўникмаларни шакллантиришдан иборат.
Жаҳон географияси фанини ўзлаштириш жараёнида амалга ошириладиган масалалар доирасида бакалавр:
- Ер сайёраси ва унинг Қуёш системасида тутган ўрни; географик қобиқнинг тузилиши, таркиби, чегаралари ва ривожланиш хусусиятлари; Ернинг геосфералари; Ерда Қуёш радиациясининг тақсимланиши: радиация ва иссиқлик баланси; Ер юзасининг нотекис исиши, паст ва юқори босим областларининг ҳосил бўлиши, иқлим минтақалари ва табиат зоналарининг ҳосил бўлиши; асосий ҳаво массалари, паст ва юқори босим марказлари; океанбўйи ва ички қуруқлик секторлари; материклар ва океан ботиқларининг пайдо бўлиши; океанларнинг табиий географик хусусиятлари; материклар табиий географияси: материклар, қитъалар, ороллар, яримороллар, тоғлар, текисликлар, ботиқлар, иқлим ҳосил қилувчи омиллар; дунё сиёсий картасининг шаклланиши; табиий ресурслар ва уларнинг жаҳон мамлакатлари, минтақалари бўйича тақсимланиши; жаҳон аҳолиси ва унинг жойлашув хусусиятлари; глобализация жараёнлари ва уларнинг минтақавий жиҳатлари; жаҳон мамлакатларининг геосиёсий тизими ҳамда ижтимоий-иқтисодий ривожланишига кўра турлари ҳақида тасаввурга эга бўлиши керак;
иқлим минтақалари ва табиат зоналари, атмосфера ҳавосининг доимий ва мавсумий ҳаракатлари, паст ва юқори босим марказларини; океан ва қуруқликдаги географик минтақалар, уларнинг ўзаро ўхшашлиги ва тафовутларини; секторлик ва унинг ҳосил бўлиши; табиат зоналари ва уларнинг келиб чиқиши; қуруқликда географик зоналликнинг намоён бўлишини; Дунё океани, материклар ва уларнинг қисмларини; ҳалқаро меҳнат тақсимотини; жаҳон иқтисодиётининг тармоқлар бўйича ва ҳудудий тузилишини; жаҳон хўжалигининг ривожланиш кўрсаткичларини; жаҳон хўжалиги географиясини ўрганишда илмий тадқиқот усуллари ҳамда замонавий географик ахборот тизимларини билиши ва улардан фойдалана олиши;
тегишли табиий географик объект (материк, ярим орол, орол, тоғ, текислик, дарё, кўл, табиий географик район, океан, денгиз, бўғиз)ларнинг географик ўрнини кўрсатиб бериш; ҳаво массаларининг хусусиятларини, ер юзида ёғинларнипг нотекис тақсимланиши сабабларини таҳлил қилиш; айрим фойдали қазилмалар конларининг жойлашишини кўрсата олиш; ернинг иқлим минтақалари ва табиат зоналарини бир-биридан фарқлай олиш; айрим ҳудудлар иқлимидаги тафовутларни таҳлил қилиб бериш; турли маълумотлар асосида табиий географик объектларни, жараён ва ҳодисаларни таҳлил қилиш, баҳолаш; жаҳон мамлакатларини таснифлаш ва гуруҳлаш; мамлакатлар ва минтақаларнинг табиий ҳамда минерал хомашё салоҳиятини баҳолаш; жаҳон мамлакатлари иқтисодиётининг ихтисослашуви ва районлаштириш; жаҳон минтақалари ва мамлакатларининг ижтимоий-иқтисодий, геосиёсий ривожланиши муаммоларини аниқлаш; жаҳоннинг табиий ҳамда ижтимоий-иқтисодий карталарини лойиҳалаш ва тузиш кўникмаларига эга бўлиши керак.
минтақанинг табиий-географик ривожланиши, геотизимлар, ижтимоий-иқтисодий, сиёсий тизимларнинг шаклланиши, ривожланиш қонуниятлари, омиллари ҳақида билимларга эга бўлиши;
- Ўрта Осиё минтақаси доирасида кечаётган иқтисодий, ижтимоий-сиёсий жараёнларни вақт ва маконда, ўзаро алоқадорликда таҳлил қила олиши;
- минтақа ва регионал миқёсда табиий ресурсларни баҳолаш, табиий ресурсларни ишлаб чиқаришдаги ўрни, улардан фойдаланиш асосларини таҳлил қилиш, ишлаб чиқариш кучларини тармоқлар ва тармоқлараро миқёсда ривожланишини башорат қилиш малакаларига эга бўлиши керак.
Do'stlaringiz bilan baham: |
