Termiz davlat universiteti sport faoliyati va boshqaruv fakulteti

1-rasm. Pastlashib kelayotgan toʻpni ilish.
Boshdan baland uchib kelayotgan toʻpni tutib olish uchun sakrash va yoyilgan panjalar bilan qoʻllarni keskin yuqoriga chiqarish kerak (katta barmoqlar erkin yoyilgan). Toʻp barmoqlarga tekkan payitda, panjalarni yaqinlashtiradi, ichiga bukib ular bilan toʻpni mahkam ushlashadi, qoʻllarni esa tirsak boʻgʻimlariga bukib, toʻpni pasaytirishadi va gavdaga tortishadi (2-rasm). Past uchib kelayotgan toʻpni tutish paytida qoʻllarni pasaytirishadi, panja va barmoqlar esa xuddi yoyilgan kosani tashkil qilishadi (ikki qoʻl jimjilogʻi oʻrtasidagi oraliq bir necha santimetrdan oshmasligi kerak).

2-rasm. Yuqori trayektoriya bilan uzatilgan toʻpni sakrab ilish: a – dastlabki holat; b – sakragan holat; v – toʻpni ilib olish holati; g – soʻnggi holat.

3-rasm. Maydondan sapchigan toʻpni ilish.

Maydondan sapchiyotgan toʻp uchun kurash, toʻpni ilib olish uchun, qulay balandlikka sakrashni kutmaslik kerak. Unga qarab harakat qilish, uni sakrashning boshlangʻich paytida tutish kerak. Oʻyinchi toʻpga tomon engashadi, tezda gavdani oldiga egadi, qoʻllarni oldinga-pastga tushiradi, tashqi tomondan panjalarni toʻpga olib keladi, lekin tepadan emas. Toʻpni ushlab olgach, u darhol toʻgʻrilanadi va uni oʻziga tortadi (3-rasm).
Toʻpni harakatda ilish, oʻziga uzatish yoki savatga otish maqsadida, shunday nomlanuvchi, ikki qadamli texnikani qoʻllashadi. Agar oʻyinchi toʻpni tutgandan keyin yugirayotgan oshirishni yoki otishni darhol amalga oshirmoqchi boʻlsa, aytilgan bir qoʻl bilan, u chap oyogʻi bilan turtki bajarilgan va oʻng oyogʻi oldinga chiqarilgan paytda, toʻpni yengil sakrab, uni ilib olishi kerak. Soʻng oʻng oyoq bilan turtish (birinchi qadam), chap oyoq bilan turtish (ikkinchi qadam) va sakrash davomida toʻpni oʻng qoʻl bilan oshirishi yoki otishi kerak. Agar oʻyinchi harakatda ilib olgandan keyin darrov chap oyogʻini oʻq chizigʻida qoldirish uchun ikkala oyogʻi bilan toʻxtamoqchi boʻlsa, u holda oʻyinchi oʻng oyogʻi bilan turtki berish bajarilgan va chap oyogʻi oldinga chiqqan paytda toʻpni ilib olishga harakat qilishi kerak. Soʻng birinchi sekinlashtiruvchi chap oyoq bilan, ikkinchi toʻxtatuvchi qadam oʻng oyoq bilan va oʻng oyoqda burilishlarni bajarish imkoniyatini beradigan qilib toʻxtash kerak (4-rasm).