Termiz davlat universiteti psixologiya kafedrasi

psixodinamik  nuqtai  nazar
  bo‘yicha  terapevtik  kuch  ongni,  uning 
tuzilishini rivojlantirishga  qaratiladi: 
b) 
xulqiy   nuqtai  nazar
  bo‘yicha  individning  tashqi   muhitda   faolligini  
aniqlaydigan stimul-reaksiya bog‘lanishining ko‘rinishini o‘zgartirishdan iborat. 
      Sobiq  Sovet   psixologiyasida   tuzatish   uch   asosiy  prinsipda  amalga 
oshiriladi. 
  
1.
  Taraqqiyotning normativligi  prinsipi 
  2.
  "Yuqoridan pastga" tuzatish prinsipi. 
  3.
 Psixik taraqqiyotning sistemaligi prinsipidir. 
     Taraqqiyotning  "normativligi"  prinsipi  psixik  taraqqiyotning  asosiy 
qonuniyatlarini   hisobga   olishni,  bola  shaxsi  rivojlanishi  uchun  taraqqiyot 
bosqichlari  ketma-ketligini   ta‘minlaydi.   Masalan:  bog‘cha  yoshidagi  bolalarga 
nisbatan bunday yuqori talabchanlikka misol sifatida ota - onalarning diqqatini bir 
joyga  to‘play  olmaslik,  qaysarlik,   aytgan   ishini  bajarmaslik  kabi  bolalar  ustidan 
qilgan  shikoyatlarini keltirish mumkin.  Taraqqiyotning normativligi prinsipi bilan 
"yuqoridan  -  pastga"  tuzatish  prinsipi  uzviy  bog‘langan.  Bu prinsipda  bola  psixik 
taraqqiyoti  uchun   ta‘limning  yetakchi  roli  e‘tiborga  olinadi.  "Pastdan  -yuqoriga" 
tuzatish  tarafdorlari  tuzatish  ishlarining  asosiy  mazmuni  sifatida  boladan  mavjud 

---

164 
 
psixologik qobiliyatlarni mashq qildirishni ko‘rsatadi. Bu erda ta‘lim taraqqiyotdan 
keyin keladi. 
Sobiq  sovet  psixologiyasida  bolalar  tarbiyasi  va  ta‘limida  psixologiyadan 
foydalanish  borasida   urinishlar  pedologiya  doirasida  vujudga  keldi.  Pedologiya 
rivojlanayotgan  va  o‘sayotgan  shaxsning  barcha  biologik  va  ijtimoiy 
xususiyatlarini qamrab oluvchi fandir. 1936
 
yilda pedologik qarashlarini to‘xtatish 
haqida  qaror  qabul  qilindi,  shu  bilan  birga  rus  psixologlari  amalga  oshirayotgan 
bola  psixologiyasidagi  ijobiy  izlanishlar  ham  to‘xtab  qoldi.  Faqat  60  yillarning 
oxiriga kelib, psixologlarning maktab ishida amaliy ishtirok etishi qayta tiklandi.  
Eston  psixologlari  «tarbiyasi qiyin» o‘smirlar  uchun  maxsus  maktablarda  ish 
olib  bordilar.  1984
 
yilda  Moskvada  SSSR  FA  psixologiya  institutida  «SSSR  da 
psixologik  xizmat  muammolari  bo‘yicha  I  umumittifoq  anjumani  bo‘lib  o‘tdi. 
Anjumanda maktabda psixologik xizmat seksiyasi ham ish olib bordi. 
Sobiq  sovet  Ittifoqida  birinchi  bo‘lib  Estoniyada  1975
 
yilda  maktabda 
psixologik xizmat tashkil etildi (rahbari X.I.Liymets, YU.L.Sыerd bo‘lib, tarbiyasi 
qiyin o‘smirlar uchun maxsus maktablarda ish olib bordilar). Rossiyada 1982 yilda 
maktablarda  psixolog  shtati  ochildi.  Rossiyada  I.V.Dubrovina  psixologik 
xizmatning  rivojlanishiga  ulkan  ulush  qo‘shgan,  u  ushbu  mavzuda  doktorlik 
dissertatsiyasini yoqlagan va bir qancha asarlar muallifidir.