Termiz davlat universiteti professor A. N. Ro’ziev nomidagi «Geografiya»



Download 2,61 Mb.
Pdf ko'rish
bet80/171
Sana29.12.2021
Hajmi2,61 Mb.
#81360
1   ...   76   77   78   79   80   81   82   83   ...   171
Bog'liq
topografiya asoslari va kartografiya

 
Tayanch suzlar. 
Nukta,  yunalish,  Oy,  kuyosh,  kompas,  Gnomon,kutb,magnit  kutbi,  abtssissa  uki, 
merridian,rumb, direrktsion,azimut, magnit azimuti,merridian,magnit merridiani, kutb,magnit 
kutblari, gorizon tomonlari. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
8. Mavzu: Plan olish turlari, tartibi va usullari 
 
REJA: 


 
83 
1. Plan olish turlari . 
2. Plan olish tartibi. 
3. Joydagi tavsilotlarni konturli planga olish usullari. 
4. Plan olish ishlarini bajarish protserslari. 
 
1. Plan olish turlari . 
Topografik  plan  ,  karta  xamda  profil  tuzish  uchun  joyda  bajariladigan  ishlar 
yigindisiga  plan  olish  deryiladi.  Plan  olishda  joydagi  tafsilolarning  konturini  yoki 
rerlfini,  yo  bulmasa  ,  xam  kontur,xam  rerlfini  kogozda  tasvirlash  maksad  kilib 
kuyiladi. 
Agar plan olish joydagi tavsilotlarning fakat konturinigina kogozda tasvirlash uchun 
bajarilgan  bulsa,  konturli  plan  olish  deryiladi.  Konturli  plan  olish  bazan  gorizontal 
plan  olish  derb  xam  yuritiladi.  Plan  olish  kogozda  rerlfni  tasvirlash  maksadida 
bajariladigan  bulsa  verrtikal  plan  olish  yoki  niverlirlash  deryiladi.  Plan  olishda 
konturli  va  verrtikal  plan  olishlar  birgalikda  bajarilsa  -  topografik  plan  olish  derb 
ataladi. 
Gorizontal  plan  olishda  gorizontal  burchaklarni  ulchash  kerrak  buladi.  Shuning 
uchun  bunda  gorizontal  burchaklarni  ulchaydigan  asboblar  ishlatiladi.  Gorizontal 
plan olish unda ishlatiladigan asbob nomi bilan yuritiladi . 
M: kichik joylarni uncha anik bulmagan planini olishda ekkerr,bussol,goniomertr va 
boshka  asboblar  ishlatiladi.  Shunga  kura  bu  plan  olishlar  ekkerr  bilan  plan  olish 
,bussol  bilan  plan  olish  goniomertr  bilan  olish  deryiladi.Kattarok  joylarning  anik 
gorizontal  planini  olishda  terodalit  ishlatiladi.  Shuning  uchun  bu  plan  olishga 
terodalit  bilan  plan  olish  deryiladi.  Gorizontal  plan  mernzula  yordamida  olinsa,  u 
mernzula bilan plan olish deryiladi. 
Verrtikal  plan  olish  (niviirlash)  err  yuzasidagi  nuktalarning  bir-biriga  nisbatan  yoki 
boshlangich derb kabul kilingan biron satxiy yuzaga nisbatan balandligi aniklanadi . 
Niverlirlashdan balandlik geroderzikk tayanch shaxobchalari barpo kilishda turli xil 
inshootlarni kurishda tipogrofik plan olishda, joyning rerlfini urganishda va boshka 
ishlarda foydalaniladi. Topogrofik plan olishda gorizontal va  verrtikal  plan  olish 
birgalikda  bajarilib,  joyning  tipogrofik  elimerntlari  kogozga  bir  xil  aniklikda  va 
mukamallikda  tushuriladi.  Topogrofik  plan  olish  instrumerntal  va  fatotopogrofik 
plan olishga bulinadi. Instrumerntal plan olish unda ishlatiladigan asbob nomi bilan 
yuritiladi. 


 
84 
M:  Topogrofik  plan  olishda  taxeromertr  ishlatilsa  Unga  taxeromertrik  plan  olish, 
mernzula  va  kiprergerl  ishlatilsa,  -  mernzula  bilan  topogrofik  plan  olish  deryiladi. 
Taxeromertr  va  mernzula  bilan  uncha  katta  bulmagan  territoriyalarning  yirik 
masshtablik 
topografik 
plani 
olinadi. 
Fototopografii 
plan 
olish 
sterrerofotogrammertrik 
va 
aerofototopografik 
plan 
olishga 
bulinadi. 
Sterrerofotogrammertrik  plan  olishda  fototerodolit  derb  ataladigan  asbobdan 
foydalaniladi. Bunda joy suratga tushiriladi xamda gorizontal va verrtikal burchaklar 
ulchanadi.  Sungra  olingan  suratlar  va  ulchash  natijalarini  fotogrammertrik  usulida 
kayta ishlash natijasida joyning topografik kartasi yoki plani tuziladi. Bu plan olishni 
fototerodolit bilan plan olish derb xam ataladi. Fototerodolit bilan plan olish boshka 
usullar  bilan  plan  olish  kiyin  bulgan  togli  rayonlarda  kerng  kullaniladi.  Topografik 
kartalar  asosan  aerofototopografik  plan  olish  natijasida  tuzil  adi.  Umuman  joyda 
olinadigan planlarni instrumerntal, yarim instrumerntal va kuz bilan chamalab plan 
olishlarga bulish mumkin. Instrumerntal plan olishda joydagi barcha ob'erktlarning 
urni  asboblar  yordamida  aniklanib  planga  tushiriladi.  Yarim  instrumerntal  plan 
olishda  eng  asosiy  ob'erktlarning  urnigina  asbob  yordamida  aniklanib,  boshka 
o'erktlarning  urni  kuz  bilan  chamalab  planga  tushiriladi.  Kuz  bilan  chamalab  plan 
olishda  eng  oddiy  asboblar  -  kompas  urnatilgan  planshert  taxtacha  va  vizir 
chizgichidan  foydalaniladi.  Bu  plan  olishda  fakat  asosiy  yunalish  vizir  chizgichli 
yordamida, kolgan barcha ob'erktlar esa kuz bilan chamalab kogozga tushiriladi. 

Download 2,61 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   76   77   78   79   80   81   82   83   ...   171




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish