Termiz davlat universiteti professor A. N. Ro’ziev nomidagi «Geografiya»

1856      
14111726  
1344 
1270  0
846120
3  0801 
1340  0
880 
1293  
0768 
1569  1
092 
1475  
1056 
1663  1
434 
632  
1394 
2134 175
0 
2022  
1586 
 
1672 11
4915061
100 
 
1549 13
1115701
296 
1784  13
501808   
1492 
 
1384  0
9801527 
1087 
 
1954  1
6781970  
1692 
2455  21
40 
2256  1
855 
1419  0
980 
1840  1
395 
1187  0
911 
а 
в 
г 
д 
 
а 
в 
г 
д 
 
 
         +445             +424 
  +480   
+477   
+229 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
+40 
 
 
 
+15 
 
 
-14 
 
 
+289 
 
 
 
 
-130 
 
 
-112 
 
 
+24 
 
 
+16 
 
 
 

---

 
96 
2471  
2100 
2219  
1815 
1381  
0956 
1820  
1361 
1151  
0622 
 
Майдонни нивerлирлаш натижаларини ишлаб чикиш. 
 
Maydonni  nivirlash  natijalari  kuyidagi  tartibda  ishlab  chikiladi:  1.  Xar  bir  kvadratning 
nivirlash natijasi terkshiriladi. Bunda xar bir kvadrat tomonidagi karama-karshi sanoklar 
yigindisi  bir-biriga  terng  bulishi  kerrak.Yigindilar  farki  4mm.  dan  oshmasa,  vadrat  tugri 
nivirlangan  buladi.  Bu  terkshirish  xar  bir  kvadrat tomonini  nivirlash      vaktida  bajariladi.     
Agar      yigindilar  farki      4mm      ortik  bulsa,  nivirlash        takrorlanadi.        (2-shakl)  M:    1-
kvadratda turib 2-a   nuktadan olingan sanok 1411, 2-6   nuktadan   olingan sanok    esa 
1344,      ikkinchi   kvadratda turib   2- a     nuktadan   olingan  sanok     1270, 2-v 
nuktadan olingan sanok     esa 1203   bulsin. Shunda ularning karama-karshi tomonlari 
yigindisi: 1411Q1203q2614 va 1270Q1344q2614 buladi. 2.  Kvadrat   uchlarining    nisbiy     
balandliglari  kuyidagicha  xisoblanadi.  Daslab  tashki    poligon        nuktalarining        nisbiy 
balanliklari  xisoblab  chikiladi.  M:  2-shakl  buyicha,    1856-1411qQ445:  1270-0846q4-424 
va  xokozo.  Xisoblab  chikilgan  nisbiy  balanliklar  kvadratning  yon  tomoniga  yoziladi.    
Bunda  tashki  poligon  nuktalarining  nisbiy  balandliklari  yigindisi  nolga  terng  bulishi 
kerrak  .Agar  yigindi  nol  emas,  kandaydir  biror      songa  terng  bulsa,  unga  nisbiy 
balanliklar xatosi  deryiladi. Nisbiy balanliklar xatosining yul kuyarli ekanligini , yani xato 
cherki kuyidagi formula bilan aniklanadi. 

h=

6мм    
6
 
Bu   errda   p - poligon   tomonlarining   sonni, ± 6-uzgarmas son. 
Misolimizdagi   2-shaklda  poligon tomonlari 18 - ta. M:2-shakldagi xato cherki (hq ±6(18q(±26 
mm. Dermak, 2-shakldagi nisbiy balandlikalar xatosi -5mm, xato cherki ±26 mm.dan kichik bulib, 
u yul kuyarli xisoblanadi. Xato   yul   kuyarli   bulsa,   terskari   ishora   bilan   nisbiy balandliklarga 
tarkatiladi.  3.  Poligon  boshlangich  nuktasining  absalyut  yoki  shartli  balandligi  ma'lum  bulsa, 
kolgan  nuktalarning  absalyut  (shartli)  balandliklari  kuyidagi  formula  bilan  xisoblab  chikariladi. 
H2qH1Qh.  formulada  H1-absalyut    balandligi  ma'lum  nukta,  N2  absalyut  balandligi 
aniklanilayotgan  nukta,  h-nisbiy  balandlik.    M:  N1  q  580,952  m:    hq0,445  m:  shunda 
N2q580,952Q0,445q581,397 m. Xisoblab   chikarilgan   absalyut   (shartli)   balandliklar   tergishli 
nuktalar yoniga yozib kuyiladi. 4. Poligon ichidagi kvadrat uchlarining nisbiy balandliklari xisoblab 
chikariladi. Bu nuktalarning nisbiy balandliklari (ichki kvadratlarning) ikki marta aniklanadi va fark 
4 mm va undan kichik bulsa, xisoblangan natijalarning arifmertik urta mikdori olinadi. Xisoblab 
chikarilgan  nisbiy  balandliklarning  algerbrik  yigindisi  boshlangich  nukta  bilan  oxirgi  nuktaning 
       -371 
    -404 
  -425              -459          -529   

---

 
97 
absalyut  balandliklari  ayirmasiga  terng  bulishi  kerrak.  Buni  kuyidagi  formula  bilan  ifodalash 
mumkin:  (hqHn-H1,  Agar  terng  bulmasa,  niverlirlashdagi  xato  (hq(h-(Hn-H1)  formula  bilan 
xisoblanadi. Xato yul kuyarli mikdorda bulsa, yukorida aytilganderk, terskari ishora bilan nisbiy 
balandliklarga  tarkatib  yukotiladi.  Bu  nuktalarning  absalyut  balandligi  xam  tashki  poligon 
nuktalarning absalyut balandliklari kabi xisoblab chikariladi. Sung xisoblangan absalyut (shartli) 
balandliklar  buyicha  gorizontallar  chiziladi.  Gorizontallar  planda  xisoblash  va  grafik 
interrpolyatsiya usullarida utkazish mumkin.