Termiz davlat universiteti professor A. N. Ro’ziev nomidagi «Geografiya»



Download 2,61 Mb.
Pdf ko'rish
bet75/171
Sana29.12.2021
Hajmi2,61 Mb.
#81360
1   ...   71   72   73   74   75   76   77   78   ...   171
Bog'liq
topografiya asoslari va kartografiya

 
Rerlerfning shartli berlgilari. 
Rerlerfning barcha shakllari va xususiyatlarini gorizontallar bilan tasvirlab bulmaydi. 
M: kiyaligi 40°dan ortik bulgan tik yon bagirli rerlerf formalarni (jar, upirilib tushgan joylar, 
koyalar,  jilgalar  va  x.k.  )  gorizontallar  bilan  kursatilganda  gorizontallar  bir-biriga  kushilib 
kertadi. Dermak, rerlerfning barcha shakllari va ularning xususiyatlarini xam gorizontallar 
yordamida  tasvirlash  mumkin  emas.  Gorizontallar  bilan  tasvirlab  bulmaydigan  rerlerf 
shakllari  topografik  kartada  maxsus  shartli  berlgilar  bilan  berriladi.  Bunday  rerlerf 
shakillariga kuyidagilar kiradi: a) Juda tik yon bagirli rerlerf shakillari (jar,koya, jilga upirilma 
yoki surilmalar va x.k.); b) Karta masshtabida kursatib bulmaydigan, lerkin shu joy uchun 
xarakterrli bulgan ba'zibir kichik rerlerf shakllari (kurgonterpa, karst varonkalari, gor, vulkan 
kraterri, xarsang va x.k.); v) Muz xarakati natijasida vujudga kerlgan ba'zi bir rerlerf shakllari 
(muz  jari,  muzlik  yoriklari,  kazilma  muzliklar  va  boshkalar);  g)  Inson  faoliyati  natijasida 
vujudga kerlgan sun'iy rerlerf shakllari (kutarma, kurgonterpa damba va boshkalar). Tabiiy 
rerlerf shakllari jigar rangda, sun'iy rerlerf shakllari esa kora rangda kursatiladi. Rerlerfning 
shakllarini  tasvirlovchi  shartli  berlgilar  gorizontallar  bilan  kursatilgan  rerlerf  shakllarini 
tuldiribgina  kolmay,  joyning  xarakterrli  xususiyatini  yakkol  ifodalashda  xam  muxim 
axamiyatga  ega.  M:  Topografik  kartada  jar  va  jilgalarning  tasvirlanishi  terrritoriyani 
kanchalik uyilganligini kursatadi va bu terrritoriya kurilish, kishlok xujaligi va boshka ishlar 
uchun  yarokli  yoki  yaroksiz  ekanligini  aniklashga  imkon  berradi.  Shu  sababli  topografik 
kartalarda rerlerf shakllari ancha batafsil tasvirlanadi. Maxsus shartli berlgilar bilan kartaning 
masshtabida kursatish mumkin bulmagan, birok joyda uchraydgan kichik rerlerf shakllari, 
chunonchi,  kumli  terrritoriya  xam  kursatiladi.  1:  25.000  masshtabli  kartalarda  kum 


 
75 
rerlerfining  mayda  shakllari  kursatilsa,  1:50.000  va  1:100.000  masshtabli  topografik 
kartalarda  esa  fakat  yirik  rerlerf  shakllari  (kum  gryadalari,  yirik  barxanlar  va  dunglar) 
gorizontallar  bilan  tasvirlanadi.  Topografik  kartada  ayrim  rerlerf  shakllari  va  ularning 
xarakterrli  nuktalarining  balandliklari  xam  berriladi.  Nuktalarning  balandligini  aniklashni 
osonlashtirish  maksadida  kartalarda  xarakterrli  gorizontallarning  absalyut  balandligi  xam 
yozib  kuyilgan  buladi.  Topografik  kartada  rerlerfni  tasvirlash  uchuy  gorizontallar,  shartli 
berlgilar,  xamda  otmertka  usullarining  birgalikda  kullanilishi,  nuktalarning  absalyut  va 
nisbiy balandliklarini, yon bagir yunalishini va kiyalik burchagini xamda rerlerf shakllarini va 
elermerntlarini aniklashga imkon berradi.                                                             

Download 2,61 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   71   72   73   74   75   76   77   78   ...   171




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish