O`quvchilar so`zlarning har biriga mustaqil ravishda zid ma`noli so`zlar
keng-tor taxir-shirin kichkina-katta bepayon-chegaralangan egri-to`gri
Ushbbu mashqni bajarish jarayonida sifatlar narsa va shaxslarni qanday
belgilarini bildirishi haqida savollar berib sifatlarni ajratish ko`nikmalari
shakllantiradi.
4-sinf ona tili darsligida sifat mavzusida berilgan masqlarda sifat mavzusini
o‘rgatish jarayonida umumiy o‘tilgan sifat mavzusilari takrorlanadi, yangi
tushunchalar va shu takrorlash darslari orqali ma‘nodosh va zid ma‘noli so‘zlar ustida
ishlash ham mumkin. Masalan: ―Oqish kitobi‖da 267-mashgda matnni o'qing,
matndagi shiziqshalar o‗rniga berilgan so'zlardan mosini qo'yib, qayta o‗qing. Fikr
mazmuni qaysi holatda to'liqroq ifodalanadi?
Ertalabga yaqin _____ shamol atrofni larzaga keltirdi.
Tog‗ cho'qqilarini __ bulutlar o'rab olgan edi. Dam-badam tog‗ boshida
shaqmoq shaqilar, go‗yo allaqanday____________ kush osmon gumbazida
__________toshlarni yumalatib o‗ynardi. Dam o‗tmay selning ovozi______
toshlarning sharaqlab oqib kelayotgani barala eshitildi.
R. Rahmonov
Matn mazmunini aniq va to'liq ifodalashga xizmat qilgan so'zlarga so‘roq bering.
Ularni o‘zi bog'langan so‘z bilan ko‘shiring.
Q o ‗ y i s h u s h u n s o ‗ z l a r : qop-qora, kushli, qudratli, katta-kichik, xarsang.
Q a n d a y ? q a n a q a ? so‘rog‘iga javob bo'lgan so'zlar nimani bildiradi va qaysi so‗z
turkumiga kirishini
Tushirib qoldirilgan so‘zlarni o‘rniga qo‘ygandan so‘ng quyidagi so‘z
birikmalari hosil bo‘ladi: kuchli shamol,qop-qora bulutlar, qudratli kuch, xarsang
toshlarni,katta-kichik toshlarning.
Mashq shartlarini bajargandan so`ng, oquvchilarga quyidagi topshiriq beriladi:
ushbu sifatlarga qarama-qarshi ma`noli so`zlar toping.
ushbu sifatlarga ma`nodosh so`zlarni toping
topgan so`zlaringizga so`roq bering va qaysi so`z turkumiga
mansubligini aniqlang.
Bu topshiriqlar turli shaklda; tarqatma material ko`rinishida barcha
o`quvchilarga alohida yoki guruhlarga bo`lib berilishi mumkin. Har ikkala
ko`rinishda ham o`quvchilarning faolligini oshiradi.
4-sinf ―O‘qish kitobi‖dagi 267-mashq q a n d a y ? , q a n a q a ? so‗roqlariga
javobo'lgan so'zlarning tagiga shizish, sifatlar nimaning belgisini bildishini aniqlash
shrtiga qo‘shimcha tarzda lu‘at ustida ishlash mumkin.
Saxiy ona tabiat
Ko‗k maysalar nish urib
Qushog'ida havo sof. Yerning baland-pastida
Onda-sonda ko'rinar Go'zal bahor selkillab,
Nursiz, qizg'ish oftob. Yetilar qor ostida.
Qudrat Hikmat
Jumladan mashqni hamma shartlarini bajarish jarayonida manodosh va zid
ma`noli so`zlar ustida ishlash topshiriqlarini mustaqil ish turi sifatida amalga oshirish
mumkin. Tarqatma material sifatiga, uyda tayyorlab kelingan kartochkalar orqali
individual topshiriq berish ham maqsadga muvofiq. Negaki, o`quvchilarni mustaqil
fikrlashlari, o`zlari izlanib topgan so`zlari ularning lug`at boyligida mustahkam o`rin
egallaydi. Masalan, har bir so`zga
Do'stlaringiz bilan baham: