Термиз davlat universiteti o‘zbek filologiyasi fakulteti o‘zbek tili va adabiyoti kafedrasi

T a v s i y a n o m a
Bitiruvchi talaba To’lqinova Gulnozaning bitiruv malakaviy ishida Surxondaryo taom nomlari bilan bog’liq urf-odatlar va aynan Surxon vohasi uchun xos bo’lgan taomlar haqida ma’lumot berishga harakat qilgan. Janubiy O’zbekistonning o’ziga xos leksikasi, turmush lect, an’nalarining aholi hayotida tutgan o’rni kabi jihatlar o’rganilgan va ishda yoritilgan. Bugungi kunda o’zbek tilining ichki boyish manbaasi hisoblangan sheva xos so’zlarni adabiy tilga qabul qilish va bu borada amalga oshirilayotgan tadqiqotlarning bir yo’nalishi hisoblangan taom nomlarining ham omma e’tiboriga tushayotgani, turistlarni chorlovchi vosita sifatida e’tirof e’tilayotgani bejizga emas. Shu jihatlarni hisobga olib qaraganda bu mavzuning mukammal ishlanishi va tadqiqot obyekti sifatida fanga olib kirilishi qimmatli ahamiyat kasb etadi. Bitiruvchi tomonidan yozilgan ushbu ish o’sha tadqiqotlarning debochasi bo’lsa ajab emas.
Ishning birinchi bobida aynan Surxon vohasi uchun xos bo’lgan taom nomlari leksikasi, taom nomlarining yasalish turlari va xususiyatlari kabi jihatlarga e’tibor qaratilgan.Ushbu bobda taom nomlarining tarixiy qatlamlari haaqida ham ayrim fikr-mulohazalar bayon etilgan. Ushbu bobning qimmatli jihati shundaki, shevaga xos taom nomlari leksikasi tarnskripsiyada berilgan.
Ishning ikkinchi bobida taom nomlari bilan bog’liq urf-odatlar misollar asosida yoritib berilgan.Aynan taom tayyorlashga asos bo’lgan mahsulot nomi asosida shakllangan an’analar, irim-sirim va marosim nomlari haqida ham o’ziga xos yangicha ma’lumotlar berilgan. Ushbu bobning ahamiyatli jihati shundaki, aynan marosim nomlarini ifodalovchi leksik birlikaarning turli hudud shevalarida turlicha nomlanish jihatiga ham e’tibor qaratilganligidadir.Bugungi kun tilshunosligida etnolingvistika ya’ni, xalq tilining tadqiqotga olib kirilishi muhimligi to’g’risidagi keltirilgan fikr –mulohazalarning asoli ekanligi ko’zga tashlanadi. Bundan tashqari tilshunoslik sohasida qilinishi kerak bo’lgan va bugungi kunda yechimini kutayotgan masalalar yuzasida chuqur mulohazalar keltirgan. Chiqarilgan xulosa va tavsiyalar ilmiy jihatdan asoslangan va ilmiy adabiyotlarga tayanilgan holda chiqarilgan.Shu bilan birga ko’zlangan asosiy maqadga erishishga harakat qilgan. Ish amaldagi nizom talablariga to’la javob beradi.
Ish tuzilih jihatidan kirish, ikki bob, xulosa, adabiyotlar ro’yxati va foydalanilgan еleкtron resurslaridan iborat. U hajm jihatidan ham talabga javob beradi. Bitiruv malakaviy ishda ayrim imlo va punktuatsion xatolar bor. Biroq bu holat ishning umumiy saviyasiga ta’sir etmaydi.
Shu sababli To’lqinova Gulnozaning “Surxondaryo taom nomlari leksikasi” mavzusidagi bitiruv malakaviy ishi davlat attestatsiya komissiyasida himoya qilishga tavsiya etaman.