Termiz davlat universiteti moliyaviy va boshqaruv hisobi fanidan

CHIZIQLI USULNING NOQULAYLIGI

Chiziqli amortizatsiya usuli yagona hisobdan chiqarishni o'z ichiga oladi. Ammo ishlab chiqarishda ishlatiladigan asbob-uskunalar uchun ma'lum muddat foydalanishdan keyin unumdorlikning pasayishi xarakterlidir. Asta-sekin, uskunalar eskiradi, ko'pincha ishdan chiqadi, bu texnik xizmat ko'rsatish va ta'mirlash xarajatlari oshishini anglatadi. Bunday xarajatlarni e'tiborsiz qoldirib bo'lmaydi, ammo boshqa chiziqli usul mavjud emasligi sababli amortizatsiya teng ravishda to'lanadi.

Bu erda biz mavjudlarni aniqlaymiz asosiy vositalar uchun amortizatsiya usullari,shuningdek hisoblash formulalari. Biz har bir usulni batafsil tahlil qilamiz va aniqlik uchun biz hisob-kitobga misol keltiramiz.

Amal qilishning barcha mavjud usullari chiziqli va chiziqli bo'lmaganlarga bo'linadi, ularning to'rttasi buxgalteriya hisobida mavjud. Tashkilot o'zi uchun qulay usulni tanlaydi va undan amortizatsiya ajratmalarini hisobdan chiqarish uchun foydalanadi.

XULOSA

Asosiy vositalarni ularning tugatilishi sababli hisobdan chiqarish to‘g‘risida komissiya tomonidan qabul qilingan qaror natijalari byudjet tashkilotlarida asosiy vositalarni hisobdan chiqarish to‘g‘risidagi dalolatnoma bilan (AV-4-son shakl, byudj.), shu jumladan, transport vositalari bo‘yicha byudjet tashkilotlarida transport vositalarini hisobdan chiqarish to‘g‘risidagi dalolatnoma (AV-4a-son shakl, byudj.) bilan, kutubxonadagi mavjud adabiyotlarni hisobdan chiqarish byudjet tashkilotlari kutubxonasida mavjud bo‘lgan adabiyotlarni hisobdan chiqarish bo‘yicha dalolatnoma (444-son shakl) bilan rasmiylashtiriladi. Ushbu dalolatnomalar komissiya tomonidan ikki nusxada tuziladi va barcha komissiya a’zolari tomonidan imzolanadi. Birinchi nusxasi buxgalteriyaga beriladi, ikkinchi nusxasi asosiy vositalar ob’ektlarining saqlanishi uchun javobgar bo‘lgan shaxsda qolib, hisobdan chiqarish natijasida qolgan moddiy qimmatliklar yoki temir-tersakni omborga topshirish yoki sotish uchun asos bo‘ladi. Transport vositasini hisobdan chiqarishda buxgalteriyaga dalolatnoma bilan birgalikda O‘zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligining Yo‘l harakati xavfsizligi davlat xizmati organlarida hisobdan chiqarilganligini tasdiqlaydigan hujjat ham taqdim qilinadi. Ushbu dalolatnomalar tashkilot rahbari (yoki uning o‘rinbosari) tomonidan tasdiqlanguniga qadar asosiy vositalarni qismlarga bo‘lish va demontaj qilishga yo‘l qo‘yilmaydi. Asosiy vositalarni hisobdan chiqarish va joydan-joyga ko‘chirish operatsiyalarining hisobi 438-son shakldagi jamlanma qaydnomada (9-memorial orderda) olib boriladi. Jamlanma qaydnomaga yozuvlar har bir hujjat bo‘yicha yoziladi. Bunda, “Jami” ustunida (tikqatorida) yoziladigan hisobdan chiqarilgan va joydan-joyga ko‘chirilgan moddiy ashyolar summasi subschyotning debet bo‘yicha summasiga teng bo‘lishi kerak.

Хo’jalik yurituvchi subyektlarda buxgalteriya hisobini to’g’ri tashkil etish ulardagi mavjud asosiy vositalar va nomoddiy aktivlardan samarali foydalanish hamda ularga sarflanadigan xarajatlar, shuningdek, eskirish summalarini xarajat obyekti bo’yicha to’g’ri taqsimlash mahsulot (ish va xizmat) lar tannarxining shakllanishiga ijobiy ta’sir ko’rsatishidir. Jumladan, moliyaviy natijalarning ham shakllanishiga obyektiv yondashishga olib keladi.