Termiz davlat universiteti metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlashtirish asoslari

Doimiy ishonchlilik xatoligi quyidagi formula yordamida topiladi.

,

bu erda: t - styudent koeffitsiyenti bo‘lib, ishonchlilik ehtimoli va sinov soniga (tanlash hajmiga) bog‘liqdir. Ishonchlilik ehtimolligi uchun P_g=0,95 uchun Styudent koeffitsiyenti quyidagi 5 - jadvalda ko‘rsatilgan.

5-jadval

n	3	4	5	6	7	8	9	10	20	30	40	100
t	4.303	3.182	2.78	2.57	2.45	2.36	2.31	2.26	2.09	2.04	2.02	1.98

RM- 30 uzish mashinasida ipning uzilish mustahkamligini aniqlash ishlari 10 marta qaytarib olib boriladi. Olingan natijalar quyidagi 6-jadvalga yoziladi. Mustahkamligi bo‘yicha Yuqoridagi formulalar yordamida o‘rtacha darajali farq, kvadratik notekislik hisoblanadi va mustahkamlikning eng kichik va eng qo‘pol xatoligi aniqlanadi. Agar bu qiymatlardan qo‘pol xatolarni olib tashlansa, unda o‘rtacha qiymat, o‘rtacha darajali farq va qolgan qiymatlar uchun yangi notekislik koeffitsiyenti hisoblanadi. 6-jadvaldan Styudent koeffitsiyentining o‘lchamlarini qo‘llab, o‘rtacha qiymatga nisbatan doimiy ishonchlilik xatoligi hisoblanadi.

6-jadval

T/r	Mustahkamligi	R (N)	Pi-Po‘r	(Pi-Po‘r)^2
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
		Pi		(Pi-Po‘r)^2

Hisobot, sinov ishlaridagi olingan iplarning natijalari va yig‘ma tanlangan qiymatlarni hisoblash xususiyatlari, o‘rtacha qiymatga nisbatan doimiy va qo‘pol xatoligini aniqlash bo‘yicha asosiy ma’lumotlardan tashkil topishi kerak.
2-LABORATORIYA ISHI
MAVZU: OG‘IRLIK KVADRANTLARINING ASOSIY METROLOGIK XUSUSIYATINI O‘RGANISH.

Ishdan maqsad: Og‘irlik kvadrantlarining asosiy metrologik xususiyatini o‘rganish.to’g’risida ko’nikma va malakalarni shakillantirish

Nazariy ma’lumotlar

KV ko‘rinishidagi og‘irlik kvadrantlari (KV-16, KV-4, 1, KV-15, KV-30 va KV-50) dub va to‘qimachilik sanoat korxonalaridagi to‘qimachilik materiallaridan olingan namunalarning og‘irligini aniqlash uchun qo‘llaniladi.

Sodda shkalali og‘irlik asboblariga ta’lluqli kvadrant bo‘lib, u bir dastakli shayinga ega bo‘lib, shayinning chap tomoniga ko‘rsatkich, o‘ng tomoniga esa namunalar massasini aniqlash uchun ilgak qo‘yilgan. Shayinning o‘qi tayanchga mahkamlangan.

Shkala yoyi qo‘zg‘almas qilib qotirilgan tikka ustunga tayanch bilan mahkamlangan. Shayinning chapgi tayanchiga qo‘llash qurilmasi (tutqich) joylashtirilgan.

Kvadrantning shayiniga tekis prujina-amortizator mahkamlangan bo‘lib, ilgakdan Yuklarni olayotgan vaqtda ehtiyot bo‘lish shartdir.

Kvadrant shkalasidagi ko‘rsatish qiymati ikki oraliq aniqligida berilgan. Birinchi oraliqdan ikkinchi bir oraliqqa o‘tish davrida, shayinning chap tomonidan ilgakka qo‘shimcha kerakli miqdordagi Yuk osilib, keyingi oraliqni ko‘rish mumkin. Olingan namunaning massasini aniqlash uchun shayinning o‘ng tomonidagi ilgakka namuna osilib tutqichdan bo‘shatiladi. KV-50 kvadrantda esa namuna ilgakka joylashtiriladi, undan so‘ng shayin tutqichdan bo‘shatiladi. Ko‘rsatkich to‘xtab bo‘lgandan keyin, natijalar shkaladan yozib olinadi.

Og‘irlik kvadrantlarining asosiy ko‘rsatkichlari quyidagi 7-chi jadval ko‘rinishida bo‘lishi kerak.

Kvadrantlarning asosiy metrologik xususiyatlari.

Kvadrantning haqiqiy mutloq xatoligi quydagicha aniqlanadi:

a_h=A-A_e ,

bu erda: A - asbobning ko‘rsatishi, A_e – etalon toshlar og‘irligi.

Kvadrantning nominal mutloq xatoligi quyidagicha aniqlanadi:
a_n=S,
bu erda: S - shkalaning bo‘linma oralig‘i.
7-jadval