|
Takrorlash uchun savollar:
1.
Respublika standartlashtirish bo‘yicha ishlarning tashkil etilishini,
muvofiqlashtirilishini va ishlarning maqbul darajada olib borilishini qaysi
idoralar ta’minlaydilar va shug‘ullanadilar.
2.
Davlat standartlashtirish tizimi deganda nimani tushunasiz?
3.
Respublikamizda standartlashtirish jarayoni necha bosqichdan iborat?
4.
O‘zbekiston Davlat standarlashtirish tizimining strukturaviy to’zilishi
qanday?
5.
O‘zbekiston standarlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirish agentligi
(“O‘zstandart” agentligi) tashkiliy to’zilmasini ayting.
78
11
-
MAVZU- STANDARTLASHTIRISHNING ASOSIY
QONUN- QOIDALARI
Reja
1.
Standartlashtirish bilan shugullanadigan milliy idoralar.
2.
O’zstandart Agentligining maqsad vaq vazifalari
3.
Standartlashtirishning asosiy qonun-qoidalari
Standartlashtirish bilan shugullanadigan milliy idora O’zbekiston
Respublikasida standartlashtirish sohasidagi ishlarni quyidagi qonun-
qoidalarga asosan tashkil etadi: ixtiyoriylik, oshkoralik, baynalminallik,
barcha manfaatdor tomonlarning ishtiroki, texnikaviy darajaning va
samaradorliknipg xisobga olinishi, asossiz xar xilliknipg kiskartirilishi,
standartlarning tulikligi va uygunligi.
Standartlarni ishlab chiqish da quyidagilarni: standartlashtirilgan uzaro
boglangan ob’ektlarga quyilgan talablarni kelishib olish va standartlashtirish
buyicha me’yoriy xujjatl'arni amalda joriy etish muddatlarini uygunlashtirish
yuli bilan shu ob’ektlarni tupik va xar tomonlama standartlashtirish; me’yoriy
xujjatlarga kiritiladigan talablarning makbulligini ta’minlash lozim.
Zamonaviy fan va texnika yutuklari, chet el va mamlakatimizning ilgor
tajribasiga muvofiklashtirib, muntazam tekshirish va standart tapablarini
yangilash yuli bilan standartdagi kursatkichlarni uz vaktida uzgartirib turish
kerak.
Standartlar fakat shunday talablarni joriy etish kerakki, ular maxsulot
xossasini va undan foydalanish xususiyatiga oid tomonlarni aniklash lozim.
Standartlarda ob’ektiv ravishda tekshirilishi mumkin bulgan talablar
kiritiladi.
Standartlar maxsulotni sertifikatlashtirish maksadlari uchun yarokli
bulishi kerak.
Standart talablarining bir xil ma’noda tushunilishini ta’minlash uchun u
anik va yakkol ifoda etilish lozim.
Standartlashtirish ishlarini tashkil etish. O’zbekiston Respublikasi
Vazirlar Maxkamasining "O’zbekiston Respublikasida standartlashtirish
buyicha ishlarni tashkil qilish" tugrisida 1992 yil 2 martdagi 93-son karoriga
muvofik O’zbekiston Respublikasining Vazirlar Maxkamasi xuzuridagi
standarlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirish O’zstandart Agentligi -
standartlashtir'ish buyicha milliy idora xisoblanadi.
O’zbekiston Respublikasida standartlashtirish buyicha ishlar O’zstandart
Agentligi tomonidan standartlashtirish buyicha texnika kumitalari (TK),
korxonalar, birlashmalar va boshka manfaatdor tashkilotlarning bulajak
rejalari (dasturlari) to’ziladigan yillik rejalar buyicha amalga oshiriladi.
Respublika standartlashtirish rejasiga birinchi navbatda milliy standartlar
tapablari bilan uygunlanishini, kishilarning xayoti va
sogligi uchun xavfsizlikni, atrof-muxitning muxofaza kilinishini, iste’molchilar
xuquqining ximoya kilinishini, milliy sotsial-iktisodiy va ilmiy-texnikaviy
79
dasturlarning amalga oshirilishini ta’minlaydigan standartlarni ishlab chiqish
kiritiladi.
O’zbekiston Respublikasi standartlari va texnikaviy shartlarni ishlab
chiqish , odatda xar bir manfaatdor korxona va tashkilotlarning muxtor vakili
bulgan mutaxassislardan tashkil topgan texnikaviy kumitalar (TTQ kuchi bilan
yoki standartlashtirish buyicha tayanch tashkilotlari tomonidan amalga
oshiriladi.
Texnik kumitalar uz faoliyatini standartlashtirish buyicha texnikaviy komita
xaqidagi Namunaviy nizom asosida ishlab. chikilgan «Texnik kumitalar»ning
nizomiga muvofik tayanch tashkilot esa «Standartlashtirish buyicha tayanch
tashkilot tugrisida»gi Namunaviy nizom asosida amalga oshiriladi.
Texnik kU
mitala
R
va
tayanch tashkilotlar joryy qonun lar xamda O’zbekiston
Respublikasi standartlarining loyixasi va texnikaviy shartlarining ishlab
chiqilishi yuzasidan to’zilgan shartnomaga muvofik ularning sifati va uz
muddatida olib borilishi uchun javobgardir.
O’zstandart Agentligi, O’zbekiston Respublikasining kurilish davlat
qumitasi , Tabiatni muxofaza qilish davlat qumitasi , Soglikni saklash vazirligi
(biriktirilgan sohalari buyicha) respublika standartlari kurib chiqadilar,
tasdiklaydilar, ularning qullanilish muddatini chuzadilar va bekor qiladilar
xamda unga uzgartirishlar kiritadilar.
Respublika standartlari va ularga uzgartirishlar tasdiklanish darajasidan
kat’iy nazar O’zstandart Agentligi davlat ruyxatidan utkazilishi lozim.
O’zstandart Agentligi respublikada standartlashtirish buyicha ishlarga
umumiy uslubiy raxbarlikni ta’minlaydi.
Sanoat va kishlok xujaligi tarmoklarida standartlashtirish buyicha ishlarni
tashkil qilish va muvofiklashtirish uchun zarurat bulgan xollarda, O’zbekiston
Respublikasi . vazirliklari, idoralari, uyushmalari, konsernlari va boshka xujalik
to’zilmalaridan bulinmalar (xizmatlar) va (yoki) fan va texnikaning tegishli
sohalaridagi yukori ilmiy-texnikaviy imkoniyatlarga ega bulgan tashkilotlarda
standartlashtirish buyicha tayanch tashkilotlarida to’ziladi.
Korxona raxbarlari korxonalarda standartlashtirish buyicha ishlarning
tashkil etilishi va bu ishlarning bajarilishi axvoli uchun bevosita javobgardir.
Korxonalar zarur bulganda standartlashtirish buyicha bulinmalar (xizmatlar)
konstruktorlik-texnologik yoki ilmiy-tadkikot bulimi, laboratoriya, byuro tashkil
etadi, ular korxonada standartlashtirish buyicha ishlarga tashkiliy-usuliy va
ilmiy-texnikaviy raxbarlikni amalga oshiradi, standartlashtirish buyicha ilmiy-
tekshirish va tajriba- konstruktorlik va boshka .ishlarni bajaradilar, korxonaning
boshka bulinmalari- tomonidan utkazilayotgan standartlashtirish -ishlarini
bajarishda xam katnashadilar.
Korxonapar, muassasalar, tashkilotlarda standartlashtirish buyicha olib
boriladigan ishlar asosiy ishlar turiga kiradi.
Standartlashtirish
sohasidagi
me’yoriy
xujjatlarning
toifalari,
standartlarning turlari. O’zbekiston Respublikasi xududida standartlashtirish
ob’ektlariga quyilgan talablarni belgilovchi me’yoriy xujjatlarning quyidagi
toifalari kullaniladi:
Mustaqil davlatlar xamdustligining davlatlararo standartlari (GOST);
80
O’zbekiston .Davlat standartlari (O’zDst);
Texnikaviy shartlar (TSh);
Korxonalar, birlashmalar, firmalar, konsernlar va boshka x^jalik
sub’ektlarining standartlari (K.S);
Xalkaro,'mintaka va xorijiy mamlakatlarning milliy standartlari (ISO, MEK
va boshkalar).
Milliy standarlashtirish ob’ektlariga:
Do'stlaringiz bilan baham: |
