Termiz davlat universiteti metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlashtirish asoslari

Ishning bajarilish tartibi 
Kvadrantda ishni bajarish uchun birinchi navbatda uning ko‘rinishi va 
metrologik ko‘rsatkichlari tekshiriladi, hamda aniqlanadi. Bu ishlar asosan etalon 
toshlar yordamida amalga oshiriladi.
 
8-jadval 
Etalon toshlar 
og‘irligi 
g, A
e
Asbobning 
ko‘rsatishi 
A 
Haqiqiy 
mutloq xatolik 
a
h
=A-A
e
Haqiqiy 
nisbiy 
xatolik 

h
= a
h
100/A
e
Haqiqiy 
ko‘rsatkich 
aniqligi, T
h 
T
x
=1/

h 
A
e1
A
1
A
1
A
e2
A
2
A
2
A
e3
A
3
A
3
A
e4
A
4
A
4
A
e5
A
5
A
5
A
e6 
A
6
A
6
Kvadrantning mutloq va haqiqiy nisbiy xatoligi, mutloq va nisbiy nominal 
xatoligi, ko‘rsatkich aniqligi shkalaning har bir qismi uchun 5-6 nuqtasida, uning 
sezgirligi esa kvadrant shkalasining boshi, o‘rtasi va oxirida aniqlanadi. 
Shkalaning bir qancha joyidan og‘irlik (A) o‘lchangandan keyin haqiqiy 
xatolikni hisoblash uchun eng katta farq (A-A
e
) olinadi. 
Olingan natijalar quyidagi 8 va 9 jadvalga yoziladi. 
9-jadval 
Shkala qismi 
Shkalaning 
o‘lcham joyi 
Yukning 
o‘sishi, 

X 
Ko‘rsatkichni 
siljishi, 

Y 
Sezgirlik, 
S 
1 
boshi 
o‘rtasi 
oxiri 
2 
boshi 
o‘rtasi 
oxiri 
Kvadrantning metrologik ko‘rsatkichi, o‘lchash natijalari bo‘yicha 
Yuqoridagi jadvalga asosan nominal va haqiqiy mutloq xatolik grafiklari 
quriladi. 

---

198