Termiz davlat universiteti iqtisodiyot fakulteti

2-MAVZU. TURIZMNING RIVOJLANISHIDA ASOSIY OMILLAR
2.1. Rivojlanish va uning asosiy omillari

2.2. Iqtisodiy omillar

2.3. Ijtimoiy va madaniy omillar

2.4. Demografik omillar

2.1. Rivojlanish va uning asosiy omillari

Turizm jahon iqtisodiyotining yirik va dinamik rivojlanayotgan sohasi bo’lib, jahon yalpi milliy maxsulotining 1G’10 qismini tashkil etadi. Jahon investitsiyasining 7 foizi, har o’n oltinchi ish o’rni, iste’mol sarflarining 11 foizi turizm sohasiga to’g’ri keladi. Butunjahon sayyohlik tashkiloti ma’lumotlariga ko’ra 90-yillar boshlarida jahon tovar va xizmatlar savdosining 10 foizdan ortig’ini tashkil etib, neft va avtomobil sanoatidan keyin uchinchi o’ringa chiqib oldi va dunyodagi har sakkizinchi mehnatga layoqatli kishi bu sektorda band.

Turizmning o’sishi birinchi navbatda ishlab chiqarish kuchlari rivojlanganligi, mamlakatlar, mintaqalar o’rtasida iqtisodiy aloqalar hamda sport faoliyati rivoji, xalqlarning muloqotga intilishi va boshqalar mamlakatlar tajribalaridan foydalanishda aks etadi. Fan texnika taraqqiyoti yutuqlari, xususan transport sohasidagi yutuqlar transport tashuvi hajmining oshishi, aviareyslar soni oshishi va ko’plab shaxsiy avtomobillar yig’ilishiga olib keldi. Zamondoshlarimiz ommaviy turizm gurkirab rivojlanayotganligiga guvoh bo’lmoqda. Mashhur «Nevidimo’y eksport» kitobi muallifi M.M. Ananev turizmni «XX asr fenomeni» deb atagan edi.

Turizm jahon iqtisodiyotining yirik va dinamik rivojlanayotgan sohasi bo’lib, jahon yalpi milliy maxsulotining 1G’10 qismini tashkil etadi. Jahon investitsiyasining 7 foizi, har o’n oltinchi ish o’rni, iste’mol sarflarining 11 foizi turizm sohasiga to’g’ri keladi. Butunjahon sayyohlik tashkiloti ma’lumotlariga ko’ra 90-yillar boshlarida jahon tovar va xizmatlar savdosining 10 foizdan ortig’ini tashkil etib, neft va avtomobil sanoatidan keyin uchinchi o’ringa chiqib oldi va dunyodagi har sakkizinchi mehnatga layoqatli kishi bu sektorda band.

Turizmning o’sishi birinchi navbatda ishlab chiqarish kuchlari rivojlanganligi, mamlakatlar, mintaqalar o’rtasida iqtisodiy aloqalar hamda sport faoliyati rivoji, xalqlarning muloqotga intilishi va boshqalar mamlakatlar tajribalaridan foydalanishda aks etadi. Fan texnika taraqqiyoti yutuqlari, xususan transport sohasidagi yutuqlar transport tashuvi hajmining oshishi, aviareyslar soni oshishi va ko’plab shaxsiy avtomobillar yig’ilishiga olib keldi. Zamondoshlarimiz ommaviy turizm gurkirab rivojlanayotganligiga guvoh bo’lmoqda. Mashhur «Nevidimo’y eksport» kitobi muallifi M.M. Ananev turizmni «XX asr fenomeni» deb atagan edi.

Turizmni rivojlantirish ta’lim darajasining oshishi, xalqaro standartlar va turistlarning didlariga mos keluvchi xizmatlar madaniyatining oshishiga olib keladi. Turizmni barqaror rivojlantirish dasturini amalga oshirish natijasida mikro darajada iqtisodiy samaraga erishiladi. Turizmni rivojlanish darajasi bitta xorijiy turistdan olinadigan tushum, ko’rsatiladigan xizmatlar hajmi, rentabellik kabi bir qator ko’rsatkichlar bilan o’lchanadi. Turizm sohasidan olinadigan moddiy samara foyda va daromad bilan belgilanadi. Turistlarga ularning respublikada bo’lish davrlarida ko’rsatiladigan xizmatlarning qiymati ularning turlarini 29 tadan 100 tagacha ko’paytirish evaziga 3 ming so’mdan 13 ming so’mgacha oshishi mumkin.

Turizmni rivojlantirishda bir qator omillarni ajratib ko’rsatish mumkin bular quyidagilar:

- iqtisodiy omillar

- ijtimoiy va madaniy omillar

- demografik omillar