Termiz davlat universiteti fizika matematika fakulteti nazariy fizika kafedrasi fizika ta

1.2-rasm

1.3 GIGANT DIPOL REZONANS
Gamma nurlanishlar energiyasini o’zgartirish imkoniyati paydo bo’lgan-
dan keyin  , n  va  , p  reaksiyalar kesimlarining -kvantlar energiyasiga
bog’lanishini o’rganish imkoniyatlari ham paydo bo’ldi. Ko’pchilik hollarda reaksiya kesimining zarralar energiyasiga bog’lanish grafigini   f  E  uyg’o-nish funksiyasi ham deyiladi. Ushbu bog’lanishlarni o’rganishlar natijasida juda qiziq hodisa aniqlandi ya‘ni   , n  va   , p  kattaliklar ostona energiyasidan boshlab sekin osha boshlaydi va E  1 0 M e V energiyalarda bor yo’g’i 1m b qiymatga erishadi, ammo E _  1 5  2 5 M e V energiyalarda ko’pchilik o’rganilayotgan yadrolar uchun umumiy, o’ziga xos bo’lgan rezonans manzara kuzatiladi(1.3-rasm).

11

1.3-rasm. Gigant rezonansi
Ushbu rezonans manzara quyidagi kattaliklar bilan xarakterlanadi:

• 
  rezonans yarim kengligi;
  

• 
  _m kesimning maksimal qiymati;
  

E _m rezonans cho’qqisining holati;
Ushbu rezonansning o’ziga xos tomonlaridan biri uning yarim keng-ligining kattaligi va uning holatining(rezonans energiyasining) massa soniga A ga quyidagicha bog’liqligidir:
E _m  k A ^{1 3} M e V
Ko’pchilik yadrolar uchun rezonans kengligi 4’10MeV ni tashkil qiladi. Katta qiymat qabul qilgani uchun ―gigant‖ rezonansi deyiladi. Ushbu rezonans-ning to’liq nomigigant dipol rezonansi deyiladi. 1.4 va 1.5-rasmlarda rezonans energiyasi va kesimining Z ga bog’lanish grafiklari keltirilgan.

12