Termiz davlat universiteti fizika- matematika fakulteti informatika o

Mikroprotsessorlar. Kompyuterning bosh mikrosxemasi – mikroprotsessor bo’lib, uning «miyasi» hisoblanadi. U xotirada joylashgan programmali kodni bajarishga ruhsat beradi va kompyuterning barcha qurilmalri ishini boshqaradi. Uning tezligi kompyuter tezligini belgilaydi. Konstruktivlik boyicha, mikroprotsessor kichik o’lchamdagi kremniy kristalidir (bir necha santimetrni tashkil etadi).

Takt chastotasi. Birlik vaqt ichida protsessorning elementar operatsiyalar sonini takt chastotasi belgilaydi. Zamonaviy protsessorlarda takt chastotasi Mglarda (1Gts bir sekund davomida bir operatsiyani bajarishni bildiradi, 1MGts=106Gts) o’lchanadi. Protsessorning takt chastotasi qancha ko’p bo’lsa, uning unumdorligi shuncha ko’p bo’ladi. Birinchi mikroprotsessorlar 4.77Mgts chastotasida ishlagan bo’lsa, hozirgilarining ishchi chastotasi 2GGts dan (1GGts=103Mgts) oshadi.

Razryadlilik. Mikroprotsessorning razryadliligi, u bir takt davomida o’zining registrlarida nechta bit qabul qilishi va qayta ishlashi mumkinligini ko’rsatadi. Mikroprotsessor razryadliligi komandali shina razryadliligi bilan belgilanadi, Ya’ni shinadagi uzatuvchilar soniga bog’liq, ulardan aslida komandalar uzatiladi.

Kesh-xotira. Protsessor ichida ma’lumot almashishi protsessor va operativ xotira orasidagi almashishdan ancha tez bajariladi. Shuning uchun operativ xotiraga murojaatlarning sonini kamaytirish maqsadida protsessor ichida o’rta operativ xotira yoki kesh-xotira yaratiladi.

Shinalar.Boshqa qurilmalar birinchi navbatda operativ xotira bilan protsessor provodniklarining (uzatgichlar) shodasi (boshqacha nomi shinalar) bilan bog’lanadi. Shinalar uch turga ajratiladi: