Termiz davlat universiteti botanika kafedrasi «biotexnologiya»

So’lak amilazasi faolligiga faollovchilar va ingibirlovchilarning 
ta’sirini o’rganish 
So’lak amilazasiga past konsentratsiyali NaCl tuzi faollovchi omil sifatida ta’sir 
ko’rsatadi. Xususan, dializ qilingan so’lak amilazasini kraxmalga nisbatan faolligi 
yo’qoladi. Xuddi shuningdek, ba’zi metal tuzlari fermentlarga faollovchi ta’sir 
ko’rsatishi va boshqalari ingibirlovchi ta’sir ko’rsatishi mumkin. 
Ishni bajarish tartibi:
Uchta probirka olib, ularga 5 tomchidan 0,5 % li kraxmal 
eritmasidan tomiziladi, birinchi probirkaga 10 tomchi distillangan suv, ikkinchisiga 8 
tomchi suv bilan 2 tomchi 1 % li NaCl eritmasi, uchinchisiga 8 tomchi suv bilan 2 
tomchi 1 % li CuSO4 eritmasi tomiziladi, hammasiga 5 marta suyultirilgan so’lakdan 
10 tomchidan qo’shib, yaxshilab aralashtirilib, xona haroratida qoldiriladi. 5 minutdan 
keyin uchchala probirkaga ham 10 tomchidan dichillangan suv, 1-2 tomchidan 0,1 % 
li yod eritmasidan solib aralashtiriladi, ularning uchiga tajribadagi uchchala 
probirkadagi aralashmaning har biridan 2-3 tomchidan alohida probirkalarga 
tomiziladi. Yod bilan qilinadigan reaksiya 10-15 minutda yana takrorlanadi. Birinchi 
probirkadagi suyuqlik binafsha yoki qizil rangga, ikkinchisi qizil yoki sariq, uchinchisi 

---

esa ko’k rangga kiradi. Demak, ikkinchi probirkada kraxmal yaxshiroq gidrolizlangan, 
uchinchisida umuman gidroliz ketmagan. Ish natijasi jadvalda (4-Jadval) qayd qilinadi.
 
 
Amilaza faolligiga faollovchi va ingibirlovchilarning tasiri 
№ 
Ferment 
Substrat 
Fermenting 
ta’sir etish 
vaqti, min 
Reaksion aralashmaning 
yod bilan bergan rangi 
1 
So’lak amilazasi 
Kraxmal 
5 
2 
So’lak amilazasi 
Kraxmal 
10 
3 
So’lak amilazasi 
Kraxmal 
15